به نقطه تعادل برجامی نزدیک شده‌ایم؟

فردای اقتصاد: «واقعیت ماجرا این است که اگر از نظر علمی بخواهیم نگاه کنیم توافق در نقطه بهینه اتفاق خواهد افتاد. نقطه بهینه آنجایی است که ایران و آمریکا به این جمع‌بندی برسند که بین آن چیزی که می‌دهند و آن چیزی که می‌گیرند توازن وجود داشته باشد.» این گزاره را رحمان قهرمان‌پور کارشناس مسائل بین‌الملل مطرح می‌کند، اما آیا مذاکرات در این نقطه قرار دارد؟

امروز مشخص شده دوطرف چقدر می‌توانند کوتاه بیایند

قهرمان‌پور در گفت‌وگو با ایلنا با ارزیابی پاسخ ایران به اتحادیه اروپا گفت: واقعیتی که وجود دارد و حتی آقای امیرعبدالهیان هم به آن اشاره کرده است این است که بعد از انجام این همه مذاکرات، امروز مشخص شده  که دو طرف چقدر می‌توانند از خواسته‌های خود کوتاه بیایند و قرار است چه امتیازاتی بدهند. بنابراین به نظر می‌رسد امروز زمان مناسبی است تا توافق انجام شود چون در ادامه دادن مذاکرات چیز جدیدی به دست نخواهد آمد. شاید اگر مذاکرات ادامه داشته باشد، بتوانید امتیازات بیشتری از طرف مقابل بگیرید اما در عوض زمان را از دست می‌دهید. زیرا شرایط به گونه‌ای است که بعد از حمله روسیه به اوکراین عدم قطعیت در سیاست بین‌الملل بیشتر شده است. بنابراین معنای حرف‌های آقای امیرعبدالهیان این است، ما تا جایی که امکان داشتیم مذاکره کردیم و مردم از ما انتظار دارند در عمل اتفاقاتی بیافتد و توافقی صورت بگیرد.

وی تصریح کرد: اگر این موضوع به‌صورت کارشناسی انجام شده باشد، ممکن است توافق صورت بگیرد، اما در ایران مانند آمریکا صداهای مختلفی به گوش می‌رسد و از اظهارنظر برخی مقامات این برداشت می شود که آقایان خیلی نمی‌خواهند هزینه داخلی احیای برجام را بپردازند. امروز در موضوع احیای برجام دو نیرو وجود دارد؛ یک نیرو مجموعه‌ای از یک جریان سیاسی بوده که بر این باور است، زمان توافق احیای برجام فرارسیده و برخی نیروهای دیگر آن‌هایی هستند که در داخل صحنه سیاست حضور دارند هنوز دو دل بوده و آماده پرداخت هزینه احیای توافق برجام نیستند.

در داخل کشور این اجماع نظر برای احیای برجام وجود ندارد

این کارشناس مسائل سیاست خارجی افزود: مجموعا به نظر می‌رسد در داخل کشور این اجماع نظر برای احیای برجام وجود ندارد و باید منتظر ماند و دید بسته پیشنهادی ایران به اتحادیه اروپا چیست. آن چیزی که ما از رسانه‌ها می‌شنویم، این است که طرف مقابل یعنی اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها از بسته پیشنهادی ایران ابراز خوشحالی کردند و طرف آمریکایی گفته که امکان رسیدن به توافق بیشتر شده است. واقعیت ماجرا این است که ما در اسفند سال ۹۹ هم در این موقعیت قرار داشتیم یعنی خبرها به این شکل بود که آقای امیرعبدالهیان به وین خواهد رفت و توافقنامه احیای برجام را امضا خواهد کرد. امروز هم به چنین نقطه‌ای رسیدیم. باتوجه به تجربه اسفند ۹۹ نباید بگوییم توافق با قطعیت انجام شده است، همچنان باید منتظر باشیم.

چیزی که ایران خواسته چیزی نیست که آمریکا نتواند آن را تأمین کند

قهرمان‌پور گفت: هرچند، این‌بار اتفاق مثبتی که افتاده این است که مقامات آمریکایی و اروپایی معتقدند چیزی که ایران خواسته چیزی نیست که آمریکا نتواند آن را تأمین کند. به بیان دیگر خواسته‌های ایران از آمریکا بزرگ نبوده است. طبق شایعاتی که وجود دارد، ایران از آمریکا درخواست غرامت بابت خروج از برجام را داده است. موضوعی که هنوز مشخص نیست آیا صحت دارد یا خیر. موضوع دیگر این است که این بار مقامات آمریکایی و اروپایی خودشان پذیرفتند که امتیازات بیشتری بدهند علاوه بر اینکه آن درخواست‌ها چندان بزرگ نیست اما باید منتظر ماند و دید آیا به گونه‌ای که هر دو طرف اعلام می‌کنند، به توافق نزدیک شده‌ایم یا خیر.

قهرمان‌پور در پاسخ به این سوال که آقای اولیانوف گفتند روسیه برای ادامه همکاری با ایران از طرف مقابل ضمانت گرفته است برداشت شما از این صحبت‌ها چیست، گفت: ببینید در این موضوع آقای بلینکن هم گفتند آمریکا در چارچوب برجام مانعی برای همکاری ایران و روسیه ایجاد نخواهند کرد و این حرف تازه‌ای نیست و ضرورتی هم به دادن ضمانت نیست.

توافق در نقطه بهینه اتفاق خواهد افتاد

وی در پاسخ به این سوال که ایران اعلام کرده ما برای توافق قدم‌های خود را برداشتیم و حالا امضای توافق احیای برجام به اراده و خواست آمریکا بستگی دارد. آمریکا چه کاری باید انجام دهد، گفت: این موارد همان بحث چانه‌زنی در مذاکرات است. آمریکایی‌ها به ایرانی‌ها می‌گویند باید تصمیم بگیرید و ایران هم به آمریکا این حرف را می‌زند. این حرف‌ها سیاسی است اما واقعیت ماجرا این است که اگر از نظر علمی بخواهیم نگاه کنیم توافق در نقطه بهینه اتفاق خواهد افتاد. نقطه بهینه آنجایی است که ایران و آمریکا به این جمع بندی برسند که بین آن چیزی که می‌دهند و آن چیزی که می‌گیرند، توازن وجود داشته باشد. بنابراین به این بستگی ندارد که یک طرف تصمیم بگیرد آمریکا باید امتیازاتی را بدهد و امتیازاتی هم از طرف مقابل بگیرد. ایران هم به این شکل است. اما جا انداختن این حرف خیلی سخت است، حتی فردی مثل آقای ظریف در جا انداختن این واقعیت که توازن یک معامله یا توافق به بده بستان‌ها بستگی دارد، مشکل داشت چه برسد به تیم فعلی مذاکره‌کننده. بنابراین طبیعی است که هر دو طرف به دنبال این باشند تا توپ را به زمین طرف مقابل بیاندازند.

قهرمان‌پور تصریح کرد: بنابراین این موضوع بحث‌های چانه‌زنی سیاسی رسانه‌ای است. حالا باید ببینیم ارزیابی سیاستمداران هر دو طرف که می‌گویند به نقطه بهینه یا اطمینان رسیده‌اند یا خیر چقدر درست است. اگر ارزیابی این باشد که توافق امضا می‌شود اما اگر ارزیابی این باشد که هنوز به نقطه اطمینان نرسیدند و طرف مقابل نمی‌خواهد امتیازاتی بدهد آن وقت شاهد تکرار اتفاق اسفند ۹۹ خواهیم بود.

آمریکایی‌ها بخشی از تحریم‌ها را حفظ خواهند کرد

این تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل در پاسخ به این سوال که به نقل از منابع رسانه‌های خارجی متن پیشنهادی اروپا به آمریکا شامل لغو تحریم‌های ثانویه برخی شرکت‌های وابسته به سپاه، آمادگی برای حل مسئله ضمانت‌ها و اختلاف ایران و آژانس به صورت سازنده و مثبت است آیا این را طرف‌ها می‌پذیرند، گفت: واقعیت این است که نمی‌توان درباره این موضوع با حدس و گمان صحبت کرد اما چیزی که مشخص است به هر حال آمریکایی‌ها بخشی از تحریم‌ها را حفظ خواهند کرد و به طور مشخص آن‌ها مواضع خودشان را اعلام کردند اما در عین حال با وجود حفظ اسم سپاه در لیست تحریم‌ها برخی محدودیت‌ها ممکن است برداشته شود و با این نگاه احتمال دارد این اتفاق بیافتد.