فردای اقتصاد - مطالعات طرح جامع فولاد کشور به سال ۱۳۹۲ بازمی گردد. دراین طرح چالش ها و مزیت های صنعت به طور همزمان دیده شدند به طوری که گاز از منابع اصلی انرژی و مزیت نسبی برای توسعه صنعت فولاد در نظر گرفته شده بود.
این در حالی است که امروز با عبور از ۳۰ میلیون تن تولید آهن اسفنجی، چالش کسری گاز مسئله ساز شده و دست بر گلوی تولیدکنندگان این بخش از زنجیره ارزش گذاشته و تولیدات آنها را متوقف کرده است. حال این پرسش مطرح است؛ چطور ممکن است از منابع گاز که به عنوان مزیت در تولید و توسعه فولاد یاد شود امروزه به یک چالش در این صنعت بدل شود؟
مهران محجوب نژاد معاونت برنامه ریزی شرکت فولاد تکنیک و مشاور مطالعات طرح جامع فولاد کشور درباره بوجود آمدن این بحران در سال های اخیر به خبرنگار "فردای اقتصاد" گفت :از سال ۱۳۹۲ که مطالعات طرح جامع فولاد کشور مورد بررسی قرار گرفت، منابع ماده اولیه و انرژی گاز پایدار دو مزیت اصلی این طرح بشمار می رفت که برمبنای آن توسعه صنعت فولاد کشور پایه گذاری شود.
وی تصریح کرد : مطابق مطالعات طرح جامع فولاد معادل ۹۰ درصد از تامین خوراک واحد های فولادی در افق ۱۴۰۴ جهت تولید ۵۵ میلیون تن فولاد به شکل آهن اسفنجی دیده شده و توازن زنجیره تولید فولاد کشور بر پایه این محصول در نظر گرفته شده است.
وی افزود: با توجه به مطالعات طرح جامع فولاد مولفه های زیرساختی و انرژی نظیر حمل نقل ریلی و دریایی، تامین انرژی الکتریکی و منابع آب به عنوان چالش های توسعه صنعت فولاد مطرح شد و با مصاحبه ها و نشست هایی که با مسوولان ذیربط صورت گرفت از همان ابتدا، توسعه و سرمایه گذاری در حوزه زیرساخت و انرژی به عنوان موارد اثرگذار در توسعه پایدار این صنعت مورد توجه قرار گرفت.
محجوب نژاد با تاکید بر اینکه طرح جامع فولاد به صورت دوره ای پایش می شود و سالانه مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد خاطر نشان کرد: در طول این سال ها در تمامی همایش ها، جلسات و گزارشاتی که منتشر می شد تهدید اصلی توسعه صنعت متوجه سرمایه گذاری در حوزه زیر ساخت و بالاخص برق و آب بود ولی چالش کسری انرژی گاز و سرمایه گذاری قابل توجه در این حوزه مطرح نبود ولی یکباره و غافل گیرانه در سال ۱۴۰۰ متوجه کمبود و چالش در این حوزه شدیم.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا این بحران زودتر مطرح نشد که ثبات این صنعت را تحت الشعاع قرار ندهد گفت: این کمبود انرژی که در حال حاضر وجود دارد قطعا در وزارت نفت از سال های گذشته نیز مطرح و قابل پیش بینی بوده است همانطور که هم اکنون نیز وزارت نفت تا ۱۰ سال آینده وضعیت گاز کشور را پیش بینی می کند و اعلام می نماید در صورت عدم سرمایه گذاری و اصلاح در این حوزه با توجه به رشد مصرف در کشور در سال ۱۴۱۰ تراز منفی به ۵۰۰ میلیون متر مکعب روزانه خواهد رسید. اگر حداقل ۵ تا ۷ سال گذشته وزارت نفت هشدار کسری گاز را به صنعت فولاد می داد شاید به چالش امروز در توسعه این صنعت با توجه به کسری گاز نمی رسیدیم.
وی درباره اثر عدم هشدار کسری گاز گفت: اگر این کمبود انرژی گاز طی سال های گذشته اعلام شده بود امروزه شاهد صدور بی رویه مجوزها در صنعت فولاد (بالاخص در بخش احیاء مستقیم) نبودیم. لازم بذکر است توسعه در این صنعت مازاد بر ۵۵ میلیون می باشد و حداقل ۷۰ میلیون ظرفیت سازی طی ۵ تا ۱۰ سال آینده در این صنعت خواهد شد. این موضوع در حالی است که با توجه به اینکه کمیته سوخت وزارت نفت جهت پروژه های جدید و خارج از طرح توازن در حال حاضر مجوز گاز صادر نمی کند ولی شاهد هستیم هنوز سرمایه گذاران و بنگاه های اقتصادی پی گیر دریافت مجوز سرمایه گذاری در حوزه صنعت فولاد هستند.
محجوب نژاد تاکید کرد: بخش آهن اسفنجی در زنجیره ارزش فولاد امروز با ظرفیت ۳۷ میلیون تنی مواجه است که برای همین میزان مشکل تخصیص گاز وجود دارد. بدیهی است این بخش با توجه به شرایط ناپایدار در توسعه صنعت گاز و ظرفیت سازی پیش رو جهت تولید حداقل ۶۵-۶۰ میلیون تن آهن اسفنجی که در وضعیت احداث هستند و طی سالیان آینده به مدار تولید می آیند بحران بوجود خواهد آمد.
وی گفت: این کسری انرژی در واحدهای احیا مستقیم که ۷۵ درصد مصرف گاز در زنجیره فولاد را به خود اختصاص داده اند موجب کاهش در تولید و عرضه آهن اسفنجی شده است. اگر در حوزه تامین انرژی گاز سرمایه گذاری های لازم صورت نگیرد و میزان ناترازی ۱۰۰ میلیون مترمکعب روزانه فعلی طی ۱۰ سال آینده به ۵۰۰ میلیون متر مکعب افزایش یابد می تواند به تنهایی فاجعه ساز در این صنعت باشد.
وی به میزان سرمایه گذاری مورد نیاز ۸۰ میلیارد دلاری طی ۱۰ سال آینده برای توسعه صنعت گاز اشاره کرد و گفت: بالغ بر ۱۰۰ میلیون تن مجوز در صنعت فولاد صادر شده که حداقل ۷۰ درصد از آنها در مدار تولید قرار خواهد گرفت و عدم سرمایه گذاری در حوزه گاز یکی از مهم ترین چالش ها در توسعه صنعت فولاد به شمار می رود.
وی گفت: در حالی که ایران رتبه دوم جهان پس از روسیه را با ۳۳ تریلیون متر مکعب در خصوص منابع گاز طبیعی داراست، نرخ تولید گاز در کشور بسیار پایین است (برای مثال نرخ تولید گاز در روسیه ۸ درصد و ایران ۶/۰ درصد است) این امر باعث شده پوشش دهی مناسبی در تولید و توزیع جهت واحدهای مصرف کننده بالاخص در فصول سرما انجام نشود.
وی افزود : در طرح جامع فولاد پارامترهایی که در ابتدا به عنوان مزیت در نظر گرفته شده مانند تامین ماده اولیه، انرژی ارزان قیمت و پایدار، مصرف مناسب فولاد در کشور و فرصت های صادراتی، امروزه به مرور زمان امتیازات خود را از دست می دهد و لازم است در این خصوص تدابیر و سیاست گذاری های لازم بعمل آید.
تبادل نظر