فردای اقتصاد: محمد اسلامی، رییس سازمان انرژی اتمی قرار است فردا برای شرکت در اجلاس سالانه کنفرانس عمومی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به وین، پایتخت اتریش سفر کند. اسلامی خبر داد که در جریان این سفر، با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، دیدار خواهد کرد. پیشتر، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امورخارجه ایران که در نیویورک به سر می‌برد در دیدار با وزیر خارجه نروژ تاکید کرد که اگر دولت آمریکا «اراده لازم» داشته باشد، هنوز توافق هسته‌ای قابل دسترس است.» از سوی دیگر، فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان سعودی در چرخش موضعی آشکار نسبت به گذشته با تاکید بر اینکه برجام توافق ناقصی است اضافه کرد که حتی یک توافق ناقص بهتر از نبود آن است.
محمد اسلامی، رییس سازمان انرژی اتمی، فردا در راس هیاتی برای شرکت در اجلاس سالانه کنفرانس عمومی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی راهی وین پایتخت اتریش می‌شود.
به گزارش ایسنا، شصت و ششمین اجلاس سالانه کنفرانس عمومی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، دوشنبه هفته جاری در مقر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با شرکت و سخنرانی روسای سازمان‌های انرژی اتمی کشورهای عضو آغاز به کار می‌کند.
محمد اسلامی با بیان اینکه در سخنرانی خود در این اجلاس مواضع کشور را بیان می‌کنم، اضافه کرد: «یکی از مواردی که به آن اشاره خواهم کرد درباره اتهاماتی است که ناروا و پرتکرار، بیست سال است علیه ایران مطرح می‌کنند. آنها ادعاهایی را درباره مکان‌هایی مطرح می‌کنند که ساختگی است و اصلا ربطی به دولت ندارد و اساسا تاسیسات (هسته‌ای) نیستند و امکاناتی است متعلق به مردم.»
اسلامی افزود: «در این سفر با رافائل گروسی مدیرکل آژانس دیدار می‌کنم. امیدوارم این گفت‌وگوها تسهیل‌گر باشد تا این نوع برداشت‌ها که ناشی از فشار سیاسی و عملیات روانی علیه ایران است، هر چه زودتر پایان یابند و بر اساس روابط و مقررات روند امور تنظیم شود و از این مرحله به امید خدا عبور کنیم.»
محمد اسلامی، دوشنبه هفته گذشته، ۲۸ شهریور در سخنانی با اشاره به موضوع سه سایت ادعایی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران که یکی از موارد اختلافی بین تهران و غرب در مذاکرات هسته‌ای است، گفته‌بود: «پیغام‌هایی که از طرف آژانس آمده، نشان می‌دهد قصد بستن پرونده سه مکان ادعایی را دارند.»
رییس سازمان انرژی اتمی توضیح داد: ««پیغام‌هایی که از طرف آژانس آمده، نشان می‌دهد قصد بستن پرونده سه مکان ادعایی را دارند. امیدواریم صادق باشند و بیش از این وقت خود را تلف نکرده و فکر نکنند که با چنین اقدامی، فشار حداکثری اعمال می‌کنند.»
اسلامی افزود: «موضوع حائز اهمیت این است که اراده سیاسی باید برای بستن وجود داشته باشد، اراده سیاسی الان برای فشار است درحالی‌که باید اراده سیاسی خود را خرج بستن پرونده کند.»
او افزود: «با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تفاهم کردیم و گفتیم شما سوالاتتان را به ما بدهید و ما جواب سوالات را به شرط اینکه پرونده را ببندید، می‌دهیم.»
موضوع پرونده سه سایت ادعایی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، یکی از موارد اختلافی تهران و گروه ۱+۴ در مذاکرات احیای برجام است.
مقامات تهران تاکید کرده‌اند که پرونده ایران در آژانس باید پیش از روز «باز اجرای» برجام برای همیشه بسته شود و این پیش‌شرط اصلی ایران برای بازگشت به تعهدات برجام است.
برخی از مقامات غربی اما ادعا می‌کنند آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، نهادی مستقل و حرفه‌ایست که فارغ از مسایل سیاسی موظف به انجام وظایف حرفه‌ای خود است.
منتقدان این ایده اما تاکید می‌کنند که نهادهای بین‌المللی تابعی از سیاست قدرت در نظام بین‌الملل هستند و اگر قدرت‌های بزرگ برای حل و فصل موضوعی اراده سیاسی داشته باشند، نهادهای بین‌المللی چاره‌ای جز اطاعت ندارند.
آنان بسته شدن پرونده PMD یا همان (ابعاد نظامی احتمالی) در جریان مذاکرات برجام در سال ۲۰۱۵ را نمونه بارز این اتفاق می‌دانند که با اراده سیاسی غرب، این پرونده که دقیقا از جنس همین پرونده سه سایت ادعایی است، بسته شد.
مقامات تهران تاکید دارند، طرف غربی قصد دارد با مختومه اعلام نکردن پرونده‌های احتمالی ایران در آژانس، بتوانند همواره از اهرم فشار آن علیه ایران استفاده کنند.
توافق هسته‌ای منوط به اراده آمریکا
در این میان، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه که به همراه ابراهیم رییسی، رییس‌جمهور به نیویورک سفر کرده اما به همراه رییسی به تهران بازنگشته و در این شهر مانده‌است در دیدار با همتای نروژی خود گفت: « اگر دولت آمریکا «اراده لازم» داشته باشد، هنوز توافق هسته‌ای قابل دسترس است.»
امیرعبداللهیان در گفت‌وگو با آنیکن هویتفلد در نیویورک از عملکرد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در قبال حکومت ایران انتقاد کرد و گفت آژانس باید بر اساس «وظایف و مسئولیت فنی» خود عمل کند و از سیاست‌ورزی و آنچه او استاندارد «دوگانه خواند» اجتناب کند.
موضع کاخ سفید
همزمان، یکی از سخنگویان کاخ سفید، با اشاره به مذاکرات هسته‌ای گفت: «تا زمانی که باور داشته باشیم، مذاکرات برجامی در راستای منافع امنیت ملی‌مان است به این گفت‌وگوها ادامه می‌دهیم.»
به گزارش ایسنا، او همچنین در پاسخ به این پرسش که «آیا اتفاقات اخیر در ایران بر مذاکرات احیای برجام با ایران تاثیری دارد؟» گفت: «ما نگرانی‌هایی در رابطه با ایران داریم اما برجام بهترین راه برای رسیدگی به موضوع هسته‌ای ایران است. ما به‌طور کاملا شفاف گفته‌ایم که هدف اصلی ما اطمینان از عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است. »
چرخش برجامی عربستان
همزمان، فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان سعودی، که برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به نیویورک سفر کرده‌است، در گفت‌وگو با شبکه فرانس ۲۴ با اشاره به مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه ۱+۴ با ادعای اینکه برجام، یک توافق معیوب بوده‌است، تاکید کرد که «حتی یک توافق ناقص بهتر از نبود آن است.»
سخنان فرحان در شرایطی مطرح می‌شود که عربستان سعودی، در سال ۲۰۱۵ به شدت و به طور علنی با برجام مخالفت و حتی در روند آن کارشکنی می‌کرد.
به گزارش ایسنا، او در ادامه گفت: «ما درخصوص احیای برجام، به ویژه در ارتباط با بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران نگرانی‌هایی داریم. اصلی‌ترین نگرانی ما این است که می‌شنویم دلیل وقفه مذاکرات موضوعات مربوط به پادمان‌ها و تحقیقات آژانس است.»
بن فرحان با بیان اینکه «عربستان سعودی از بازگشت به برجام استقبال می‌کند» افزود: «ما از این اتفاق استقبال می‌کنیم اما این باید گام اول باشد، نه پایان کار. برجام باید گام اول برای رسیدگی به موضوعات باقی‌مانده قدیمی درخصوص فعالیت‌های هسته‌ای ایران و مسائل پادمانی و همچنین مبنایی برای گفت‌وگو درباره موضوعاتی چون امنیت منطقه‌ای باشد.»
با این وجود، فرحان روز جمعه در گفت‌وگویی دیگر مدعی شد که «به موفقیت مذاکرات احیای برجام امید چندانی نیست.»
او افزود: «ما امیدواریم که هنوز امکان بالقوه برای پیشرفت مذاکرات وجود داشته باشد، ولی متاسفانه در حال حاضر نشانه‌ها مثبت نیستند.»
فرحان این سخنان را در یک نشست خبری پس از پایان مذاکرات وزرای خارجه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به علاوه نمایندگان اردن، مصر و عراق که به میزبانی آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا و در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل برگزار شد، بیان کرد.
وزیر خارجه عربستان در گفت‌وگو با «نشنال نیوز» افزود: «ریاض همه کشورهای منطقه را تشویق می‌کند که مذاکرات هسته‌ای با ایران را بسیار جدی بگیرند و ضمن تضمین حداقل‌های لازم در خصوص منع توسعه جنگ افزارهای هسته‌ای به یافتن راه‌هایی برای خروج از بن‌بست کمک کنند.»
سعودی‌ها که از حمایت نظامی دولت آمریکا در صورت ایجاد تنش در منطقه ناامید شده‌اند، در پی نوعی مصالحه با ایران هستند و برخلاف سال ۲۰۱۵ اینبار به طور علنی با برجام مخالفت نکرده‌اند و حتی از بعد امنیتی یعنی ممانعت از دستیابی ایران به توانایی ساخت سلاح اتمی، احیای برجام را بهترین راه برای نظارت بر برنامه هسته‌ای ایران می‌دانند.
ضمن آنکه عربستان علاقه‌ای ندارد تا در صورت شکست احتمالی مذاکرات، به عنوان عنصری مخرب در روند این مذاکرات معرفی شود.
تحلیلگران درباره سکوت سعودی‌ها پیرامون مذاکرات احیای برجام بر این باورند که «تجربه برجام ۲۰۱۵ برای عربستان یک تجربه آزموده نشده‌بود، به این معنی که ارزیابی سعودی‌ها چنین بود که این توافق می‌تواند منجر به تسهیل عادی‌سازی روابط ایران و آمریکا شود و با توجه به استراتژی اوباما مبنی بر ادغام ایران در خاورمیانه نهایتا به افزایش نفوذ بیشتر ایران در منطقه بیانجامد.»
این پژوهشگران می‌گویند که برجام ۲۰۱۵ در فضای تنش ایران و عربستان پس از خیزش‌های بهار عربی منعقد شد و طبیعتا با دوره کنونی که روابط دو کشور در فضای مذاکره و در حال احیاست، تفاوت‌های بنیادین دارد.
کارشناسان می‌گویند که «تجربه تنش گسترده و شکست پروژه فشار حداکثری و پاسخ کوبنده ایران به عربستان در تابستان ۲۰۱۹ باعث شد تا ریاض به این ارزیابی برسد که پیگیری استراتژی تنش فراگیر، نمی‌تواند منافع عربستان را تضمین کند.»
این کارشناسان ادامه می‌دهند که «عدم وجود یک جایگزین مشخص و مطلوب به جای توافق هسته‌ای باعث شد تا ریاض به این واقعیت برسد که تنها همین توافق می‌تواند برنامه هسته‌ای ایران را محدود کند.»
به باور کارشناسان «این تلقی در عربستان وجود دارد که شاید بتوان با حفظ توافق هسته‌ای، زمینه‌ای برای مدیریت تنش با ایران و بازگشت به روابط دوجانبه فراهم کرد.»
برای جزییات بیشتر کلیک کنید:
راز سکوت برجامی عربستان
سیگنال برجامی آژانس به تهران
تبادل نظر