فردای اقتصاد- بیش از یک قرن هوانوردی تجاری، از هواپیمای فورد تریموتور در دهه 1920 گرفته تا هواپیماهای جت امروزی شرکت‌های بوئینگ و ایرباس، یک چیز ثابت وجود داشته است: هواپیماها تقریباً همیشه لوله‌های بلند با بال‌هایی هستند که موتورهایی در زیر آنها قرار گرفته و باله‌هایی در انتها دارند. در داخل هواپیماها نیز طرحی هواپیماها مشابه هم‌اند. یک یا دو راهرو در کنار ردیف صندلی‌ها و یا گاهی یک دریف پلکان برای قرار گرفتن مسافران فرست‌کلاس در طبقه‌بالایی.
یک استارتاپ به نام JetZero اما به دنبال تغییر رادیکال این نوع دیزاین ثابت است : یک هواپیمای مثلث‌گونه شبیه ماهی مرکب با پهنای زیاد ودو موتور در انتها که به عقب بدنه متصل شده‌اند.
استارتاپ جت‌زیرو میگوید که این دیزاین مزایای زیادی نسبت به هواپیماهای سنتی دارد. ازجمله صدای کمتر، ثبات بیشتر و فضای بیشتر برای مسافران.
این هواپیما همچنین سبک‌تر است که امکان می‌دهد از موتورهای کوچکتر از موتورهای امروزی بهره ببرد. با این حال این هواپیما می‌تواند تا ۲۵۰ مسافر را در خود جای دهد که معادل ظرفیت یک بوئینگ ۷۶۷ امروزی است اما با نصف مصرف سوخت.
طرح‌های ابتدایی مفهومی چنین دیزاینی برای هواپیماها حدود یک دهه قدمت دارند.
دو شرکت بوئینگ و ایرباس طرح‌های مفهومی مشابه این را در دست مطالعه دارند اما هیچ‌کدام عجله‌ای برای معرفی آن به خرج نداده‌اند.
استارتاپ جت‌زیرو اعلام کرده که پرواز مدل آزمایشی هواپیمای خود را با یک هشتم اندازه واقعی در دی ماه امسال انجام می‌دهد و قرار است نسخه نهایی آن طی چهارسال آینده تولید شود.
تام او لیری مدیر عامل جت زیرو که سابقا مدیر فروش تسلا بوده میگوید که مدیران ارشد صنعت هوانوردی معتقد بودند که اکنون زمان مناسبی برای چنین تغییری در صنعت هوانوردی نیست اما پاسخ ما این بوده که اکنون زمان درستی است و خوشحالیم که این مسیر را هموار کردیم.
ایرباس و بوئینگ سالهاست بازار ایرلاین‌ها را در انحصار دارندو شکستن حصار تجاری آنها کار آسانی نیست.
درطی سالهای اخیر برخی از بازیگران معدود مانند Embraer برزیلی با عرضه هواپیماهای کوچکتر، سهم اندکی از این بازار را به خود اختصاص داده‌اند اما حتی تعداد کارکنان Embraer از تعداد کارکنان جت زیرو - ۷۵ نفر - بیشتر است.
چین با Comac C919 و روسیه با سوپرجت‌های سوخو هم تلاش نافرجامی برای حضور در این بازار داشته‌اند.
شرکت کانادایی بمباردیه نیز بعد از معرفی هواپیماهای سری C که برای رقابت با بوئینگ و ایرباس معرفی شده بود، ورشکست شد و در سال ۲۰۱۷ به قیمت ۱ دلار به ایرباس فروخته شد!
چالش اصلی بازیگران جدید این صنعت مقررات پیچیده و تاییدیه‌هایی برای پرواز است که گاه تا ده سال به طور می‌انجام و همین باعث می‌شود هزینه‌های توسعه این صنعت بسیار بالا باشد در حالی که فروش آن هم بسیار کم است.
این موارد به اضافه میلیاردها دلار مورد نیاز برای خطوط مونتاژ و شبکه جهانی تامین کنندگان است و اغلب خطوط هوایی به داشتن تنها دو تامین‌کننده اصلی عادت کرده‌اند.
اما صنعت هوانوردی هم مانند صنعت خودروسازی در حال تغییرات رادیکالی است راکه خطوط هوایی استراتژی کربن صفر را تا سال ۲۰۵۰ دنبال می‌کنند. به همین جهت این صنعت شاهد ورود بازیگرانی است که به دنبال تعریف مجدد پروازهای تجاری هستند.
استارتاپ‌هایی چون Archer Aviation، Joby Aviation و لیلیوم به دنبال معرفی تاکسی هوایی هستند که هواپیماهای کوچک الکتریکی به شمار می‌روند.
به رغم آنکه ایرباس در حال آزمایش موتورهای هیدروژنی است که قدرت موتورهای جت را افزایش می‌دهد اما هیچ کدام از تلاش‌های نوآورانه آنها به مرحله اجرا نرسیده و هر دو شرکت اعلام کرده‌اند که تا اواسط سال ۲۰۳۰ قرار نیست هیچ جت کاملا جدیدی را معرفی کنند. در عوض این بازیگران بزرگ فعلی به دنبال ارتقاهای ارزانتری هستند مانند اضافه کردن موتورهای جدید به مدل‌های موجود.
به گفته مدیرعامل جت زیرو این شرکت وارد بازاری شده است که تقاضا در آن فوق‌العاده زیاد و عرضه صفر است.
اما جت زیرو تا همینجا شرکای قدرتمندی را کنار خود دارد از جمله شرکت نورثروپ گرومن سازنده هواپیماهای B-2 که به طراحی و ساخت مدل پروتوتایپ کمک کرده و همچنین ویرجین گالاکتیک که در صنعت توریست فضایی فعال است.
درهمین حال این استارتاپ در کنار ۲۳۰ میلیون دلار از نیروی هوایی آمریکا، چراغ‌سبزهایی را از رگولاتوری برای دریافت مجوز هواپیماهای متوسط تا سال ۲۰۳۰ دریافت کرده است.
در مقابل صنعت سنتی و محافظه‌کاری که در برابر تغییر مقاومت می‌کند باید دید این استارتاپ چه وضعیتی پیدا خواهد کرد.
تبادل نظر