«شی» با بزرگان حزب کمونیست چین چه کرده‌است؟

فردای اقتصاد: سانگ پینگ در دهه ۱۹۸۰ بسیار جوان بود و نمی‌توان آن را در زمره «جاودانه‌ها» به حساب آورد، اصطلاحی طنز در آن زمان برای توصیف کهنه‌سربازان حزب کمونیست که با وجود بازنشستگی، نقش بزرگی در سیاست داشتند. شاید او اکنون شایسته این عنوان باشد. با ۱۰۵ سال سن، همچنان قدرتمند است و او را تبدیل به ۲۰ عضو سابق کمیته دائمی دفتر سیاسی - اوج قدرت حزب - می‌کند که هنوز زنده هستند. انتظار می‌رود افرادی که به اندازه کافی سالم هستند، در کنگره پنج ساله حزب که شانزدهم اکتبر آغاز می‌شود، ظاهر شوند. بزرگان حزب امروز چقدر اهمیت دارند؟
مانند همتایان بازنشسته‌اش، سونگ به ندرت در جمع صحبت می‌کند. بنابراین، هنگامی که فیلم ویدیویی او در حال سخنرانی در یک بنیاد خیریه در ماه سپتامبر به صورت آنلاین منتشر شد، در رسانه‌های اجتماعی چین و سایت‌های خبری خارج از این کشور سروصدا به پا کرد. برخی سعی کردند آن را به عنوان توبیخ رییس‌جمهور چین، شی‌جین پینگ، جلوه دهند. آنها به نقل از سونگ می‌گویند که تنها راه رو به جلو «اصلاحات و گشایش» است؛ اصطلاحاتی که برای آزادسازی اقتصادی که توسط دنگ شیائوپینگ در سال ۱۹۷۹ به کار برده شد و در دوران «شی» به قهقرا رفت. این احتمالاً نوعی تفکر آرزومندانه است. این فیلم هیچ مدرکی مبنی بر اینکه سونگ آن کلمات را استفاده کرده باشد، ارائه نمی‌دهد. حتی اگر این کار را کرده باشد، «شی»هم عین عبارت را به کار برده‌است. سانگ به عنوان یک محافظه کار سرسخت شناخته می‌شود.
با این حال، این اپیزود یادآوری به موقعی است از ظرفیت رهبران سابق برای ایجاد دردسر برای «شی»، که انتظار می‌رود با نقض هنجارهای بازنشستگی، برای سومین دوره پنج ساله ریاست حزب بلافاصله پس از کنگره، انتخاب شود. انتقاد عمومی از بزرگانی مانند ژو رونگجی، نخست وزیر سابق، می‌تواند آسیب زا باشد، به خصوص درست پیش از کنگره - اگرچه آقای ژو ۹۳ سال دارد و شایعه شده که حالش خوب نیست.
هیچ نشانه‌ای از چالش مستقیم با «شی» وجود ندارد. از آنجایی که او همچنان به حمایت از روسیه در مورد جنگ فاجعه‌بارش در اوکراین ادامه می‌دهد و از کنار گذاشتن سیاست «کووید صفر» خود که اقتصاد چین را فلج می‌کند، امتناع می‌ورزد، بسیاری از نخبگان اکنون دلایلی قانع کننده دارند تا عمیقاً از وضعیت خود و کشور ناراضی باشند.. به گفته بسیاری از دانشگاهیان، دیپلمات‌ها و دیگرانی که در مورد سیاست چین مطالعه می‌کنند، اگر «شی» روزی خود را تحت حمله سیاسی قرار دهد، به جای یک کودتای نظامی یا یک قیام توده‌ای، به احتمال زیاد درگیر بزرگان سابق حزب خواهد بود.
جوزف فیوزمیت تحلیلگر مسایل سیاسی از دانشگاه بوستون می‌گوید: «فرض می‌کنم افراد زیادی در سطوح بسیار بالا وجود دارند که واقعا شی جین پینگ را دوست ندارند، و سیاست کووید، نقطه حمله آشکار است. به نظرم نمی‌آید که تعدادی از رهبران بازنشسته وجود داشته باشند که بخواهند با هم متحد شوند و چیزی بگویند. اما از نظر لجستیکی انجام این کار بسیار دشوار است.»
برای بیش از سه دهه پس از مرگ مائوتسه تونگ در سال ۱۹۷۶، بزرگان حزب همچنان اعمال قدرت می‌کنند. بین سال‌های ۱۹۸۲ و ۱۹۹۲ آنها در یک هیات مشاوره رسمی حضور داشتند. پس از انحلال این شورا، برخی هنوز اجازه داشتند مهم‌ترین اسناد محرمانه حزب را ببینند. آنها مرتباً با مقامات خارجی ملاقات می‌کردند. و آنها سالانه با رهبران فعلی در استراحتگاه ساحلی بیداهی تجمع می‌کردند تا در مورد سیاست‌ها و تصمیمات پرسنلی بحث کنند. «دنگ» حداقل تا یک یا دو سال قبل از مرگش در سال ۱۹۹۷ در سن ۹۲ سالگی بسیار تأثیرگذار بود.
با این حال، از زمانی که «شی» در سال ۲۰۱۲ قدرت را به‌دست گرفت، بسیاری از امتیازات بزرگان را لغو کرد تا از سرنوشتی مشابه هو جینتائو جلوگیری کند. جیانگ زمین تقریبا همیشه در کارهای هو جینتائو مداخله می‌کرد و او از این موضوع به شدت رنج می‌برد. جیانگ (که دولت اولیه او تحت الشعاع دنگ سالخورده قرار گرفته بود) در سال ۲۰۰۲ از رهبری حزب کناره‌گیری کرد، اما تا سال ۲۰۰۴ فرمانده ارتش باقی ماند و مدت‌ها پس از آن به بیرون کشیدن رشته‌ها از پشت صحنه ادامه داد.
«شی» به صراحت گفته است که هیچ گونه مداخله‌ای را تحمل نخواهد کرد. در اقدامی که به طور گسترده به عنوان هشداری به جیانگ زمین در سال ۲۰۱۵ تلقی می‌شد، روزنامه خلق، ارگان رسمی حزب حاکم کمونیست چین، برخی از بزرگان این حزب را به تلاش برای تقویت متحدان خود برای افزایش نفوذشان خود متهم کرد و از آنها خواست که «ذهنیت خود را تنظیم کنند... تا دچار مشکلات بی‌پایان نشوند.» کمپین ضد فساد «شی»، چندین متحد «هو» و «جیانگ» را هدف قرار داده‌است. قابل توجه‌ترین اتفاق، سقوط ژو یونگ کانگ بود که در سال ۲۰۱۵ به نخستین عضو قدیمی کمیته دائمی تبدیل شد اما به اتهام فساد محکوم شد. تهدیدهای مشابه سایر بزرگان - یا اعضای خانواده آنها - یک عامل بازدارنده قوی باقی است.
تصور می‌شود که در زمان «شی»، بزرگان حزب تحت نظارت دقیق زندگی می‌کنند و باید از طریق دفتر کل حزب، که درحال‌حاضر توسط متحد نزدیک «شی» اداره می‌شود، حضور و ملاقات‌های عمومی را دیگر شخصیت‌های ارشد را تنظیم کنند. بسیاری از با نفوذترین بزرگان درحال‌حاضر پیرتر از آن هستند که از نظر اجتماعی فعال باشند. آقای جیانگ ۹۶ ساله است. مدت‌هاست که شایعه بیماری او بر سر زبان‌هاست.
با این حال، و در علامتی حاکی از تداوم نگرانی در مورد بزرگان حزب، «شی» محدودیت‌ها را بر آنها تشدید کرده‌است. در ماه مه، بخش سازماندهی حزب، که مدیریت پرسنل را بر عهده دارد، قوانین جدیدی را منتشر کرد که در آن از مقامات بازنشسته، به‌ویژه آنهایی که پست‌های رهبری داشتند، می‌خواستند «خودسرانه درباره سیاست‌ها بحث کنند» یا «اظهارات منفی سیاسی» را منتشر نکنند.
«شی» ممکن است به بزرگان حزب اجازه داده باشد که در تغییر رهبری این ماه اظهار نظر محدودی داشته باشند (چند نفر از اعضای دفتر سیاسی در حال بازنشستگی هستند). این حزب برای کنگره‌های خود در سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۱۲ از ۲۰۰ کاندیدای عضویت در دفتر سیاسی نظرسنجی کرد. با این حال، در سال ۲۰۱۷، کاندیداها پس از مصاحبه حضوری با مقامات فعلی انتخاب شدند. رسانه‌های دولتی گفتند که «شی» همچنین نظر ۵۷ شخصیت برجسته از جمله بزرگان حزب را جویا شد.
 یک پژوهشگر دانشگاهی چین که در مورد سیاست حزب مطالعه می‌کند، می‌گوید که بزرگان حق خود را برای ابراز عقیده را حفظ کرده‌اند، اما «شی» از آنجایی که آنها را به صورت فردی ملاقات کرد و فرصتی برای پیوستن به نیروهای دیگر حزب یا رای دادن را از آنها سلب کرد، آزادی عمل بیشتری به‌دست آورد.
حزب کمونیست هنوز آن ۵۷ نفری را که در سال ۲۰۱۷ با آنها مشورت شده بود، شناسایی نکرده است. اما تصور می‌شود که آنها از نزدیک با نهادی به نام کمیته دائمی هیات رئیسه، که در کنگره اخیر ۴۲ عضو داشت، از جمله همه بازنشستگان کمیته دائمی دفتر سیاسی، مکاتبه دارند. این حزب عمدتاً نقش تشریفاتی را در کنگره ایفا و بر دستور کار و انتخاب کمیته مرکزی جدید نظارت می‌کند.
این پژوهشگر چینی می‌گوید که «شی» احتمالا امسال از همین سیستم استفاده خواهد کرد، زیرا در سال ۲۰۱۷ موفقیت آمیز بود. این بدان معناست که بزرگان تقریباً به طور قطع نمی‌توانند جلوی سومین دوره ریاست جمهوری «شی» را بگیرند، اما همچنان می‌توانند با معرفی افراد تحت حمایت، بر عضویت کمیته دائمی جدید تأثیر بگذارند. «شی» می‌تواند آنها را نادیده بگیرد. اما درحال‌حاضر، او باید مراقب تحقیر بزرگان باشد. «شی» باید به آنها اجازه دهد تا جایی که احساس وظیفه می‌کنند، فارغ از عواقب آن ابراز عقیده کنند. تا کنگره بعدی در سال ۲۰۲۷، این نگرانی  شی کمتر خواهد شد زیرا ممکن است چندین نفر از بزرگان ارشد دیگر از دنیا رفته باشند.

منبع: اکونومیست