میزان عوارض خروج از کشور در بودجه سال‌های اخیر معمولاً مورد بحث بوده است. این که هدف سیاستی کسب درآمد از این موضوع چه می‌تواند باشد، از جمله سوالاتی است که مطرح بوده. رسانه قطبنما با بررسی حجم کلی این عوارض، به مخارج گردشگری دولت هم پرداخته که می‌تواند محل هدفی برای درآمدهایش از عوارض خروج کشور باشد.
درآمد عوارض خروج از کشور بیشتر از بودجه وزارت گردشگری!
بر اساس لایحه بودجه سال ۱۴۰۲، دولت پیش‌بینی کرده در سال ۱۴۰۲، ۳ هزار و ۴۳۱ میلیارد تومان از محل عوارض خروج از کشور درآمد کسب خواهد کرد که بیش از کل بودجه پیشنهادی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در لایحه بودجه ۱۴۰۲، یعنی۳ هزار و ۱۶ میلیارد تومان است.
در لایحه بودجه ۱۴۰۲، با وجود رشد ۱۲۸ درصدی درآمد از محل عوارض خروج از کشور، مبلغ عوارض خروج از کشور همانند سال ۱۴۰۱ بوده و افزایشی پیدا نکرده است. به‌عبارتی دولت پیش‌بینی کرده تعداد سفرهای خارجی ایرانیان در سال آینده افزایش پیدا خواهد کرد و به‌همین دلیل، میزان درآمد دولت از محل مالیات خروج از کشور نیز رشد خواهد کرد. با این وجود، در لایحه بودجه سال آینده باز هم اشاره‌ای به رقم دقیق سهم صنعت گردشگری از محل این درآمد نشده و همانند سال ۱۴۰۱، به ازای هر نفر ۸۰ هزار تومان از مبلغ عوارض، سهم صنعت گردشگری تعیین شده است.
اما با یک حساب سرانگشتی، سهم گردشگری از محل درآمد عوارض خروج از کشور در سال ۱۴۰۲ چقدر خواهد بود؟ طبق اعلام سازمان حج و زیارت، سهمیه ایران در مراسم حج سال ۱۴۰۲، حدود ۸۷ هزار نفر است. بنابراین می‌توان تخمین زد که عوارض خروج از کشور این تعداد زائر در سال ۱۴۰۲ که همگی سفر اولی هستند، ۱۱ میلیارد و ۴۸۴ میلیون تومان خواهد بود.
از سوی دیگر، با افزایش نرخ ارز و کاهش شدید تعداد زائران عتبات، به نظر نمی‌رسد تعداد زائران عتبات در سال آینده رشد چشمگیری داشته باشد و از حدود ۲۶۰ هزار زائر غیر اربعینی در سال ۱۴۰۱ فراتر رود. حالا با احتساب حداکثر ۴۵ هزار تومان عوارض خروج در سال ۱۴۰۲، زائران عتبات نیز در حدود ۱۱ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان عوارض پرداخت خواهند کرد. بنابراین، در مجموع می‌توان تخمین زد که در سال آینده نیز حداکثر در حدود ۲۴ میلیارد تومان عوارض خروج از مسافران سفرهای زیارتی اخذ شود و باز هم بخش عمده‌ای از عوارض خروج از کشور سهم سفرهای غیر زیارتی خواهد بود.
اگر این مبلغ را از پیش‌بینی ۳ هزار و ۴۳۱ میلیارد تومانی دولت کسر کنیم به رقم حدودی ۳ هزار و ۴۰۷ میلیارد تومان، درآمد حاصل از عوارض خروج از کشور مسافران سیاحتی خواهیم رسید. حال اگر فرض کنیم همه مسافران سال ۱۴۰۲ سفر اولی باشند و ۴۰۰ هزار تومان عوارض پرداخت کنند، می‌توان تخمین زد که دولت پیش‌بینی کرده در سال آینده، بیش از ۸ میلیون و ۵۰۰ هزار سفر خروجی سیاحتی انجام شود.
با توجه به اینکه میزان عوارض پرداختی سفرهای عتبات، کمتر از ۸۰ هزار تومان است و سهمی به گردشگری تعلق نمی‌گیرد، با احتساب ۸۷ هزار زائر حج، در مجموع حدود ۸ میلیون و ۵۸۷ هزار مسافر در سال آینده سهم ۸۰ هزار تومانی گردشگری از محل عوارض خروج از کشور را پرداخت خواهند کرد؛ بنابراین، می‌توان تخمین زد سهم گردشگری از محل این عوارض در سال ۱۴۰۲ به رقم ۶۸۶ میلیارد و ۹۶۰ میلیون تومان خواهد رسید؛ رقمی که معادل ساخت ۷ کیلومتر آزادراه، ۴ برابر هزینه مورد نیاز برای نورپردازی باند فرودگاه مشهد و کمی بیشتر از هزینه ساخت ترمینال ۵۰۰ میلیارد تومانی سلام در فرودگاه امام است.
- اما چند سوال اصلی اینجا مطرح است:
- چرا وزارت میراث فرهنگی و گردشگری تاکنون هیچ گزارشی از نحوه هزینه‌کرد این درآمد نداشته است؟
- تا امروز این مبلغ صرف چه بخش‌هایی از صنعت گردشگری شده است؟
- آیا وزارت میراث و گردشگری در سال‌های گذشته، توانسته سهم خود از عوارض خروج از کشور را وصول کند؟
- وزارت گردشگری به‌عنوان متولی سفر، تاکنون چه پیگیری‌هایی برای وصول سهم خود از عوارض خروج از کشور کرده است؟
- آیا این وزارتخانه تاکنون تلاشی برای مطرح کردن تخصیص کل مبلغ عوارض خروج به صنعت گردشگری انجام داده است؟
سوالاتی که تا امروز نه تنها فردی پاسخگوی آن نیست بلکه در هیچ گزارش و منبعی، پاسخ شفافی برای آن‌ها وجود ندارد!
محل هزینه‌کرد مالیات خروج از کشور
طبق بررسی‌ها و براساس برخی اظهار نظرهای رسمی و غیررسمی، عوارض خروج از کشور باید در ۴ بخش اصلی هزینه شود:
- گردشگری (به ویژه تقویت زیرساخت‌های گردشگری)
- بازسازی روستاهای مرزی
- بهسازی فرودگاه‌ها و درگاه‌های خروج از کشور
- بهسازی ناوگان‌های مسافربری هوایی، زمینی و غیره.
اگرچه به‌گفته اردشیر اروجی، کارشناس گردشگری، تاکنون درباره نحوه و محل هزینه‌کرد این درآمدها گزارشی ارائه نشده و اصلا مشخص نیست که واقعا چه مقدار از عوارض خروج از کشور، صرف این بخش‌ها شده است.
با این‌همه، از سال ۱۳۹۹ سهم وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از عوارض خروج از کشور، به ۸۰ هزار تومان به‌ازای هر نفر افزایش یافت. از آن سال به بعد، به‌رغم افزایش میزان عوارض خروج از کشور و بالطبع افزایش میزان درآمد از محل عوارض خروج از کشور، هنوز سهم گردشگری هیچ تغییری نکرده و همان ۸۰ هزار تومان به‌ازای هر نفر است.
اما همین ۸۰ هزار تومان به ازای هر نفر هم محل بحث‌های بسیاری است. با این وجود، باید دید روی کاغذ، سهم گردشگری از عوارض خروج از کشور چقدر است؟
منبع: رسانه قطبنما
تبادل نظر