فردای اقتصاد: یکی از مهم‌ترین متغیرهای موجود در بررسی شرایط کلان بازار سرمایه، وضعیت ارزش معاملات خرد سهام است که طی چند سال گذشته توجه دو چندانی را به خود جلب کرده است که بررسی روند آن می‌تواند نماگر خوبی برای رونق و رکود بازار باشد.
از ابتدای سال ۹۹ و شروع روند صعودی پرقدرت بازار، ارزش معاملات نیز همچون دیگر متغیرها با افزایش قابل توجهی همراه شد و توانست قله‌های نزدیک به ۳۰هزار میلیارد تومان را نیز لمس کند. پس از شروع سقوط بورس تهران اما این متغیر نیز با کاهش نسبتا زیادی همراه شد و در برهه‌هایی حتی اعداد زیر هزار میلیارد تومان نیز به ثبت می‌رسید که نشان از رکود شدید در بازار سهام داشت و این روند طی دو سال گذشته با فراز و نشیب‌های زیادی همراه بوده است. بررسی روند این متغیر در سال جاری و مقایسه آن با مسیر حرکتی نماگر اصلی بازار سرمایه، از وابستگی خاصی بین این دو خبر می‌دهد که می‌تواند سیگنال مناسبی از وضعیت آتی معاملات باشد.
حرکت بازار سهام در رکود
در نیمه ابتدایی سال جدید که بورس تهران دو چهره کاملا متفاوت را از خود به سهامدارانش نشان داد، ارزش معاملات خرد نیز با تغییر و تحولات زیادی همراه شد به طوری که در ماه‌های ابتدایی توانست به قله ۸هزار میلیارد تومان نیز برسد اما در اولین ماه تابستان روزهایی را در دره هزار میلیارد تومانی سپری کرد که البته بخشی از آن به دلیل برگزاری مجامع و غیبت سهام بزرگ در تابلوی معاملات بود. میانگین روزانه ارزش معاملات خرد در سال ۱۴۰۱ (تا تاریخ ۱۶ شهریور)، کمی بیشتر از ۴ هزار میلیارد تومان بوده است و ثبت اعدادی پایین‌تر از میانگین می‌تواند سیگنالی برای کم‌رمق و رکودی بودن معاملات آن روز خاص باشد.
در این بین اما اگر نگاهی هم‌زمان به روند شاخص کل بورس و ارزش معاملات خرد سهام داشته باشیم، می‌توانیم به رابطه خاصی بین این دو نماگر پی ببریم. البته وجود همبستگی میان شاخص و ارزش معاملات امری بدیهی است و هر زمان که رونق در بازار سهام افزایش یابد منجر به افزایش ارزش معاملات می‌شود و در برخی موارد نیز افزایش ارزش معاملات می‌تواند به رونق بورس کمک کند که همین مورد دوم، محل بحث این گزارش است.
نگاه بورسی‌ها به ارزش معاملات
مدتی است که تقریبا درصد بسیار بالایی از فعالان و کارشناسا بورس تهران در ارزندگی بازار سهام هم‌نظراند و عدم رشد بازار را در مشکلات دیگری می‌بینند. مسائلی همچون وجود بی‌اعتمادی جامانده از ریزش سال ۹۹، ابهامات سیاسی و اقتصادی، نگرانی از اقدامات دولت، تداوم سیاست‌های قیمت‌گذاری دستوری، وجود مشکلات ساختاری در بورس همچون دامنه نوسان و حجم مبنا و... همگی از نکاتی هستند که در مقابل ارزندگی شرکت‌های حاضر در بورس تهران ایستاده‌اند و اجازه رشد قیمت را به آن‌ها نمی‌دهند.
از همین رو روند ارزش معاملات خرد سهام به متغیر مهمی برای بورسی‌ها تبدیل شده است تا با رصد آن از وضعیت افزایش یا کاهش اقبال به خرید سهام را در بین سرمایه‌گذاران بسنجند. اگر با برخی از کارشناسان صحبت کنید، اعتقاد دارند تا زمانی که ارزش معاملات به محدوده بالایی نرسیده است، هرگونه صعودی می‌تواند کوتاه‌مدت و به واسطه یک هیجان زودگذر باشد. آن‌ها ارزش معاملات را نماگری برای نقطه ورود و خروج خود در نظر گرفته‌اند تا بتوانند بر موج‌های صعودی سوار شوند.
اما سوال اصلی اینجاست که این مرز روانی ارزش معاملات که نشان از رونق دوباره بورس تهران دارد کجاست؟
محرک رونق پایدار بورس
همانطور که در نمودار مشخص است، روند شاخص کل بورس و ارزش معاملات خرد در سال جاری با نوسات زیادی همراه بوده که در بازه‌های کوتاه‌مدت در یک جهت حرکت کرده‌اند. اما موضوع مهم‌تر وجود یک روند صعودی پایدار برای بازار سهام در یک مدت مشخص و فارغ از نوسانات کوتاه‌مدتی است.
تقریبا از همان ابتدای سال ۱۴۰۱، ارزش معاملات توانست با روند قابل قبولی خود را حوالی ۴هزار میلیارد تومان تا بیش از ۸هزار میلیارد تومان برساند و برای مدتی در همان محدوده‌های بالای ۴ هزار میلیارد تومانی، با وجود نوساناتی حرکت کند. در همین بازه زمانی اگر به روند نماگر اصلی بازار نیز نگاهی بیاندازیم، مشخص است که شاخص بورس بدون درنظر گرفتن افت‌خیزهای روزانه، مسیر صعودی پایداری را طی کرده و ارتفاع خود را به بیش از ۱.۶ میلیون واحد رسانده است. در اوایل خردادماه بود که به واسطه رخدادهای پیش آمده (ناامیدی از مذاکرات هسته‌ای، ریزش شدید کامودیتی‌ها و...) ارزش معاملات به یکباره کاهش شدیدی را تجربه کرد و همانطور که پیداست، شاخص کل بورس با تاخیر یک الی دو روزه به آن واکنش داد و وارد روند نزولی شد.
از آن پس ارزش معاملات هنوز نتوانسته است به اعداد قبلی دست پیدا کند و شاخص کل بورس نیز روندی نزولی و خنثی ر طی می‌کند. تنها در اواخر خرداد بود که بار دیگر برای دو روز ارزش معاملات به بالای ۴هزار میلیارد تومان رسید و شاخص نیز قله‌ی کوچکی را به ثبت رساند. برآیند این نکات نشان می‌دهد که ارزش معاملات خرد ۴هزار میلیارد تومانی در حال حاضر به مرزی روانی برای فعالان و سهامداران بازار سرمایه تبدیل شده و وجود یک رونق و صعود پایدار در بورس تهران، ملزم وجود و ثبات ارزش معاملاتی در بالای این کانال طی روزهای متمادی است زیرا این اتفاق از برگشت دوباره رونق و به واسطه آن پول‌های بزرگ خبر می‌دهد.
تبادل نظر