فردای اقتصاد - حمید رضا پورسلیمی، پژوهشگر اقتصادی: بازار نفت در ماه‌های اخیر تلاطم‌های خلاف انتظاری را به نمایش گذاشته است. تلاش پی در پی و بعضا غیرمنتظره اوپک پلاس برای کاهش برنامه تولید، در عبور نفت از مرز ۸۰ دلار موفق نبوده و در حال حاضر برای نیمه دوم بازار صحبت از قیمت‌های بالای ۸۰ دلار می‌شود. به نظر می‌رسد وضعیت فعلی بازار تابع برخی تحولاتی است که در ادامه سعی می‌شود به آنها اشاره شود.
تولید نفت آمریکا در حال حاضر حدود ۱۲.۴ میلیون بشکه در روز است که اگرچه با سقف ۱۳ میلیون بشکه‌ای پیش از بحران کرونا فاصله دارد ولی روند رو به رشد آن و همچنین پیوستگی این میزان تولید به گونه‌ای بوده که متوسط آن در سال ۲۰۲۳، به بالاترین سطح خود رسیده است. همین وضعیت خوب تولید نفت در آمریکا موجب شده تا متوسط ذخایر نفتی آن نیز در سال ۲۰۲۳، فقط کمتر از سال ۲۰۲۰ (سال بحران کرونا که شاهد افت شدید تقاضا نفت بودیم)، در ۵ سال اخیر باشد. به نظر می‌رسد بخشی از تلاش عربستان در اوپک پلاس برای مدیریت قیمت بازار نفت به دلیل نگرانی در مورد تولید خوب نفت در آمریکا باشد.
بخشی دیگر از وضعیت فعلی بازار نفت متاثر از چشم انداز مبهم تقاضا جهانی است. بعد از رشد اقتصادی خوب عموم کشورها در سال ۲۰۲۱ (و خصوصا چین و هند) که موجب رشد دسته جمعی قیمت عموم کامودیتی‌ها شد، وضعیت در سال ۲۰۲۲ متفاوت بود و اگر موضوع جنگ اوکراین و بحران انرژی متاثر از آن پدید نمی‌آمد، انتظار می‌رفت تا کاهش رشد اقتصاد جهانی و افت تولید در چین، موجب اصلاح دسته جمعی همه کامودیتی‌ها شود. در حال حاضر در بخش فولاد و محصولات شیمیایی، قیمت‌ها به متوسط‌های تاریخی خود نزدیک شده‌اند. پیش‌بینی شده تا رشد تقاضا برای نفت در نیمه دوم سال به حدود ۱۰۲ میلیون بشکه در روز برسد که دو میلیون بشکه بیش از تقاضا در سال ۲۰۲۲ است. انتظار می‌رود تا نیمی از این رشد تقاضا از طرف چین و هند صورت گیرد با این حال، هنوز وضعیت چشم انداز اقتصادی چین برای نیمه دوم سال، چندان اطمینان بخش نبوده و تلاش عربستان و اوپک پلاس برای مدیریت بازار نفت، تنها زمانی به قیمت‌های بالای ۸۰ دلار منجر می‌شود که رشد تقاضا موثر از طرف چین، صورت پذیرد.
اما عربستان برای مدیریت بازار نفت با دو مشکل دیگر در درون اوپک پلاس نیز مواجه است. در ماه‌های اخیر اوپک پلاس تلاش داشت تا با کاهش برنامه تولید اعضا خود، فاصله حدود ۴ میلیون بشکه میان تولید واقعی و سطح برنامه‌ریزی شده را کاهش دهد. اگر این موضوع با رشد موثر تقاضا در سال ۲۰۲۳ همراه می‌شد، انتظار می‌رفت قیمت‌های مورد انتظار عربستان محقق شود؛ ولی بحران بانکی در آمریکا و سیاست‌های انقباضی بانک‌های مرکزی اروپا و آمریکا و همچنین ابهام در مورد بهبود رشد اقتصادی چین، این تلاش را بی‌ثمر گذاشت. علاوه بر آن، تولید سه عضو مستثنی شده اوپک پلاس (ایران، لیبی و ونزوئلا)، نیز در سال ۲۰۲۳، در مجموع بیش از ۶۰۰ هزار بشکه در روز افزایش داشته است. به نظر می‌رسد کاهش تنش در روابط ایران و ونزوئلا با آمریکا، حتی می‌تواند بخش قابل توجهی از کسری انتظاری نیاز بازار نفت در نیمه دوم سال را جبران کند. علاوه بر آن ظرفیت تولید نفت روسیه، امارات و عراق نیز به گونه‌ای است که مدیریت تولید این کشورها توسط عربستان دشوار بوده و در عموم جلسات ماه‌های اخیر اوپک پلاس نیز به محل بحث برای عربستان با سایر اعضا تبدیل شده است.
در پایان و در حالی که به پایان نیمه اول سال ۲۰۲۳ نزدیک می‌شویم، به نظر می‌رسد متغیرهای اثرگذار بر کاهش قیمت نفت (اعم از تداوم سیاست‌های انقباضی بانک‌های مرکزی، رشد تولید ایران و ونزوئلا و ...)، وزن بیشتری از بهبود تقاضا چین در جهت رشد قیمت نفت داشته باشد.
تبادل نظر