تسنیم: افشین دانه‌کار؛ عضو هیات علمی دانشگاه تهران به مناسبت روز ملی تالاب‌ها با اشاره به مشکلات و موانع موجود در امر حفاظت از تالاب‌ها اظهار کرد: تالاب‌ها زیستگاه‌هایی هستند که در شرایط خود تنظیمی ارائه خدمت می‌کنند و نسبت به هرگونه تغییرات موجود در محیط واکنش نشان می‌دهند.
وی افزود: تالاب‌ها در چرخه‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جایگاه ویژه‌ای دارند که از درجه حساسیت بالایی هم برخوردارند و بررسی‌ها نشان می‌دهد که جوامع محلی بیش از ۵۰ خدمت از تالاب‌ها دریافت می‌کنند.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه تالاب‌ها بزرگترین خدمات را به جوامع محلی ارائه می‌دهند که اغلب آنها دیده نمی‌شوند، بیان کرد: حفاظت از تالاب‌ها در امنیت اکوسیستم و امنیت ملی بسیار مؤثر است و می‌تواند از مهاجرت افراد در مناطق کم‌آب جلوگیری کند.
عضو هیات علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران تصریح کرد: به نظر می‌رسد باید سطح آگاهی مردم و مسئولان نسبت به این زیستگاه ارزشمند بیش از پیش افزایش یابد و تجربیات چند سال اخیر نشان می‌دهد که بخش بزرگی از خدمات تالاب‌ها را دقیقاً زمانی متوجه می‌شویم که آن را از دست داده‌ایم.
دانه‌کار ادامه داد: اغلب تالاب‌های خشک شده در کشور اکنون به مرکز ریزگردها تبدیل شده‌اند یا خشک شدن آنها منجر به از دست رفتن آب‌های زیرزمینی شده است که نخستین آسیب آن متوجه جوامع محلی است و در بلند مدت حتی می‌تواند مانعی در برابر توسعه باشد.
وی اضافه کرد: ما در داخل کشور نزدیک به ۲۵۰ پیکره آبی داریم که نسبت به ابعاد آنها در رده‌های مختلف از جمله برکه، دریاچه، دریاچه متوسط و بزرگ دسته‌بندی می‌شوند که به همراه زیستگاه‌های آبی کنار ساحلی جمعاً ۴ میلیون هکتار از اراضی کشور را به خود اختصاص داده‌اند.
دانه‌کار با اشاره به اینکه بسیاری از خدمات تالاب‌ها متوجه خود زیستگاه‌ها نمی‌شود، تاکید کرد: این خدمات اما باعث ثبات در منطقه است و به معنای واقعی کلمه تنوع زیستی و تنوع ژنتیکی کشور را تضمین می‌کنند. همچنین تالاب‌ها باعث تغذیه سفره‌های زیرزمینی می‌شوند و باعث ترسیب کربن نیز هستند که از اهمیت ویژه‌ای در مدیریت اکوسیستم‌ها برخوردار است.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران افزود: قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌های کشور نقش سازمان محیط‌زیست را پررنگ نشان می‌دهد اما این درحالی است که اگر انسجامی در نظام بهره‌برداری نداشته باشیم و دستگاه بهره‌بردار عملکرد مثبتی نداشته باشد، قطعاً تاب‌آوری تالاب‌ها کاهش پیدا می‌کند.
وی گفت: متاسفانه در سال‌های اخیر به دلیل تغییرات اقلیمی پدیده‌های حدی افزایش پیدا کرده است و در نقاطی از کشور با خشکسالی‌های پی در پی و همزمان در نقاط دیگر با سیلاب‌های پی‌در پی رو به رو هستیم که توان مدیریت آنها را نیز نداریم و آنچه اکنون می‌تواند به ما در این باره کمک کند، هماهنگی بیشتر نهادها و دستگاه‌ها در اعمال مدیریت واحد نسبت به سرزمین و یک اکوسیستم است.
دانه‌کار در ادامه بیان کرد: فلات مرکزی ایران با ۱۰ میلیارد متر مکعب کمبود آب روبه‌رو است و سفره‌های آب‌های زیرزمینی در کشور در حال از بین رفتن هستند و اگر برای تأمین این ۱۰ میلیارد متر مکعب برنامه‌ای نداشته باشیم با یک بحران جدی در سطح ملی روبه‌رو خواهیم شد.
وی راه‌حل‌های دولت در این باره را بی‌ثمر دانست و تصریح کرد: دولت سعی دارد این مسئله را با انتقال آب به فلات مرکزی از خلیج‌فارس یا دریای عمان جبران کند که در عمل امکان‌پذیر نخواهد بود.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران تأکید کرد: هم‌اکنون همه تالاب‌ها در فلات مرکزی ایران دچار مرگ آبی شده‌اند و با انتقال آب تنها می‌توانند نقش تالاب را به لحاظ آبی و در یک مقطع کوتاه حفظ کنند و به هیچ وجه نقش اکولوژیکی پیچیده یک تالاب در این ابعاد و با این شکل جبران نخواهد شد.
وی راه‌حل این مسئله را اختصاص حق‌آبه تالاب‌ها عنوان کرد و تأکید کرد: انتقال آب بین حوزه‌ای این نگرانی را بیشتر می‌کند که روند توسعه را افزایش دهد و در این خصوص ما تنها یک راه‌حل داریم و باید به سمت سازگاری با تغییر اقلیمی حرکت کنیم.
دانه‌کار عنوان کرد: رهبری در سیاست‌های کلی توسعه دریا محور به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ کردند و در این خصوص تأکید کردند که پارادایم توسعه باید مطابق با توسعه در سواحل باشد.
وی تأکید کرد: ما باید به جای انتقال آب به فلات مرکزی به‌تدریج بارگذاری جمعیت در سواحل کشور و روند انتقال جمعیت به سواحل را در کشور پیش بگیریم و این اقدامات را به شکلی انجام دهیم که تالاب‌های ساحلی از بین نرود.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه ما باید سعی کنیم تا با آموزش و فرهنگ‌سازی رفتار آبی مردم را نیز تغییر دهیم، گفت: سازمان حفاظت محیط‌زیست باید مطابق با مدیریت مشارکتی حرکت کند و دستگاه‌های متولی کشاورزی مطابق با الگوی سازگار با محیط‌زیست را بر اساس اقلیم آینده کشور در دستور کار خود قرار دهد در غیر اینصورت مشکلات جدی را پیش رو خواهیم داشت.
تبادل نظر