مهم‌ترین چالش اقتصاد ایران در کوتاه مدت / ناگفته‌های تدوین بودجه در کشور

بورس تهران دوشنبه متعادل و مثبت دنبال شد. شاخص کل با رشد ۴، ۴۲۸ واحدی (معادل ۰.۳۲ درصد) در ارتفاع یک میلیون و ۴۰۹ هزار واحدی ایستاد. شاخص هم‌وزن که نماینده سهام کوچکتر بازار است شرایط مشابهی داشت و با رشد ۰.۴۲ درصدی همراه شد. ارزش معاملات خرد به ۳، ۶۶۴ میلیارد تومان رسید. در بین صنایع خودرو و قطعات، چند رشته‌ای صنعتی و فرآورده‌های نفتی و در بین نمادها خودرو، خگستر و پالایش بیشترین ارزش معاملات را داشتند. در روز گذشته حدود ۲۱۰ میلیارد تومان تغییر خالص مالکیت افراد حقیقی به حقوقی در بازار اتفاق افتاد.

در برنامه شمارش معکوس سه‌شنبه میزبان فرهاد خان‌میرزایی پژوهشگر اقتصادی بودیم و به بررسی ناگفته‌های تدوین بودجه در کشور پرداختیم. این کارشناس در ابتدا توضیحاتی را در رابطه با شفافیت در تدوین سند بودجه کشور ارائه دادند، در ادامه میزان کسری بودجه ۱۴۰۱ و راه‌های تامین آن بررسی شد و در پایان مهم‌ترین چالش‌های اقتصاد و بودجه ۱۴۰۲ تا پایان سال معرفی شدند.

او در رابطه با شفافیت لایحه بودجه گفت: شفافیت بودجه زمانی مطرح می‌شود که جداول منابع و مصارف باید عملیات مالی تمام دستگاه‌های اجرایی را در برگیرد اما دولت برخی از عملیات مالی را در جداول معرفی نکرده و در تبصره‌ها به آن اشاره می‌کند که تبدیل به کسری پنهان خواهد شد. بخش دیگری که در کسری بودجه باید به آن توجه کرد تعهدات دولت به تامین اجتماعی در قالب حق بیمه و یارانه‌های حق بیمه است. پس کسری بودجه به دو بخش آشکار که در جداول مشهود است و پنهان که فرابودجه‌ای است تقسیم می‌شود.

وی افزود: در سه سال اخیر رویکردهای متفاوتی در مورد اضافه کردن موارد تبصره‌ای به جداول انجام شد و به همین در سال ۱۴۰۰ بودجه دولت رشد قابل توجهی را تجربه کرد البته مصارف نیز افزایش داشت اما در سال ۱۴۰۱ به دلیل رویکرد کنترلی دولت در بودجه و افزایش تورم و هزینه دستمزد بخشی از این شفافیت را از جداول خارج کرد که از افزایش قابل توجه بودجه ۱۴۰۱ جلوگیری کند.

این پژوهشگر اقتصادی در رابطه با مقدار کسری بودجه ۱۴۰۱ عنوان کرد: بخشی از کسری بودجه پنهان دولت که رقم بزرگی نیز است در ترازنامه واحدهای مختلف تبدیل به بدهی شده است. در تبصره ۱۴ بودجه که برآورد دولت از فروش داخلی و صادراتی فرآورده‌ها است به دلیل عدم تحقق کسری ۲۰۰ همتی به بودجه تحمیل شده است. با متمایل شدن تراز انرژی به سمت مصرف داخلی کسری بودجه از محل این بودجه افزایش خواهد یافت و طبق برآوردها این عدد به ۲۷۰ همت افزایش پیدا می کند.

خان میرزایی تاکید کرد: در بخش کسری بودجه آشکار، سازمان برنامه و بودجه از جیره بندی اعتبار برای کنترل آن استفاده کرد و در ۶ ماهه ابتدایی رجوع مستقیم دولت به بانک مرکزی کاهش یافته است. در نیمه دوم سال افزایش مصارف را خواهیم داشت و به دلایلی همچون کاهش قیمت نفت و تحریم‌های سیاسی، کسری بودجه تحت فشار قرار خواهد گرفت و طبق محاسبات می‌توان انتظار کسری حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ همتی را در این بخش نیز داشت.

فرهاد خان‌میرزایی پژوهشگر اقتصادی در پایان خاطرنشان کرد: مهم‌ترین چالش اقتصاد ایران در کوتاه مدت تورم است که منشا آن در دوره‌های مختلف، متفاوت بوده است؛ در دوره فعلی نیز با توجه به مسیری که دولت در پیش گرفته به نظر می‌رسد تورم در ادامه مسیر قطعی است. البته باید به این نکته توجه کرد که انتظارات نامناسب می‌تواند سوخت جدیدی را برای آتش تورم فراهم کند اما در نهایت مسئله اصلی اقتصاد خارج شدن از بند رشد اقتصادی منفی و صفر است که در سال‌های اخیر بر اقتصاد ما تحمیل شده است.