فردای اقتصاد: ولادیمیر پوتین امیدوار بود ظرف ده روز اوکراین را تصاحب کند. ۹ ماه بعد اما او با مشکلات جدی برای حفظ بخشی از سرزمینی که موفق به تصرفش شد، مواجه شدهاست. پس از دو ضد حمله، در اطراف شهر خارکیف در شمال شرقی و خرسون در جنوب اوکراین، که با حداقل شکست و حداکثر پیروزی انجام شد، این کشور انگیزه و پتانسیل بیشتری به دست آوردهاست.
این پیروزیها اکنون چشمانداز تحقیرآمیزتر عقبنشینی روسیه در دونباس و کریمه را افزایش داده است، سرزمینی که ولادیمیر پوتین در سال ۲۰۱۴ آن را تصرف کرد. ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین در مصاحبهای که در ۲۴ نوامبر منتشر شد، هدف خود را برای «بازپسگیری همه سرزمینهای اشغال شده» تکرار کرد. این رویکرد با افکار عمومی اوکراین همراه است، اما نه لزوماً با حامیان غربی این کشور. آنها می ترسند که عملیات بازپس گیری کریمه یا دونباس (که شاید از نظر نظامی یک پیشنهاد عملیتر باشد) ممکن است روسیه را به سمت تشدید تنش سوق دهد، موضوعی که شاید باعث شود خطر استفاده مسکو از سلاحهای اتمی افزایش یابد.
فرماندهان نظامی اوکراین درباره حرکت بعدی خود ساکت هستند. میخایلو زابرودسکی، فرمانده سابق نیروهای حمله هوایی اوکراین که همچنان به روندهای برنامه ریزی نزدیک است، میگوید: «اگر برنامههای خود را در شبکههای اجتماعی و تلویزیون، اعلام میکردیم، به هیچ چیز نمیرسیدیم. این سپهبد ارتش اوکراین تاکید میکند که عملیات بازپس گیری کریمه نه تنها امکان پذیر است، بلکه موضوعی است که «کیف» برای سال ۲۰۲۳ آن را برنامهریزی کردهبود. این که دقیقاً چه زمانی ممکن است این عملیات آغاز شود، پرسش دیگری است. زابرودسکی در همینباره میگوید: «نبردهای زیادی وجود دارد که اول باید در آن پیروز شد. اما تاریخ نشان میدهد که حفظ کریمه برای یک نیروی اشغالگر همواره دشوار است.»
خبر ویژه: واکنش قیمت دلار به سفر ناگهانی باقری؟
منابع در نیروهای مسلح می گویند که «هیچ گزینهای» از روی میز برداشته نشده است، از جمله عملیات در سرزمین هایی که روسیه پیش از ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ -آغاز حمله به اوکراین- آن را تصرف کرده است. جادههای منتهی به کریمه اکنون در زیر چتر آتش اوکراین قرار دارند، از جمله سامانههای موشکی «هیمار» که از زمان رونمایی در تابستان ، بهطرز قابل ملاحظهای، یک مانع لجستیکی برای روسیه به شمار رفتهاند. مقامات انتصابی روسیه در کریمه در حال آماده شدن برای حمله زمینی اوکراین هستند و دستور تاسیس استحکامات و سنگرهای جدید و اعلام سطوح تهدید اضطراری در چندین بخش از این شبه جزیره را صادر کردهاند. مردم محلی در «جانکوی» واقع در شبه جزیره کریمه گزارش می دهند که در نزدیکی پایگاهی هوایی که در ماه اوت (و به نظر می رسد بار دیگر چند روز پیش) در حملاتی توسط نیروهای ویژه اوکراینی هدف قرار گرفت، سنگرهایی ساخته می شود.
با این همه شواهد نشان میدهند که اوکراین در ابتدا قدرت آتش خود را در جای دیگری متمرکز خواهد کرد. قطع پل زمینی روسیه به شبه جزیره کریمه که این سرزمین اشغالی را به خاک روسیه متصل می کند، همچنان در اولویت است. برنامهریزان نظامی روسیه نیز این را درک می کنند و خطوط دفاعی را بر این اساس طراحی و تنظیم کردهاند. یک منبع سرویس اطلاعات نظامی اوکراین مطمئن است که مزیتهای ساختاری این کشور، به ویژه توانایی نیروهای نظامی اوکراین در انجام حملات ضربتی و شکستن خطوط تدارکاتی، بیشتر خواهد بود. این منبع میگوید: «ما در هر مرحله نشان دادهایم که تاکتیکها و تمرکزمان بر لجستیک درست است و دوباره آن را به نمایش خواهیم گذاشت.»
نبردهای متعدد بر سر شبهجزیره «کریمه» در طول قرنها، بینشهای زیادی را برای برنامهریزان اوکراینی فراهم میکند. الحاق تقریبا بدون خونریزی روسیه در سال ۲۰۱۴، که طی آن تنها دو سرباز اوکراینی جان خود را از دست دادند، یک الگوی معمولی نیست. عملیات نظامی در کریمه در طول تاریخ معمولا با هزاران کشته خاتمه مییابد: «تنها در قرن گذشته و در جریان جنگ داخلی روسیه و جنگ جهانی دوم، صدها هزار نفر در دروازههای آن جان خود را از دست دادهاند، . ضمن آنکه نباید از تلفات گسترده در جنگ داخلی «کریمه» در دهه ۱۸۵۰ غافل شد. تصاحب شبه جزیره، معمولاً مستلزم عبور از مسیرهای تنگ، باریکهها و باتلاقهاست.
کارشناسان نظامی با دانش بومی از شبه جزیره کریمه میگویند که اوکراین باید با توجه به ویژگیهای جغرافیایی در جنگ وقفه ایجاد و اندکی تامل کند. دریاسالار میکولا ژیبارف که در سال ۱۹۹۲ با اعلام اوکراینی بودن ناوگان خود باعث تجزیه ناوگان روسیه در دریای دریای سیاه شد، اکنون می گوید که دیپلماسی امیدوارکننده ترین راه برای بازپس گیری سرزمینهای مورد مناقشه است. آندری ریژنکو، ناخدای بازنشسته نیروی دریایی که در کریمه به دنیا آمدهاست، میگوید که یک عملیات موفقیتآمیز به شاخصهای زیادی نیاز دارد تا موفق باشد. او در اینباره میگوید: « این چشم انداز واقعبینانه وجود دارد که حمام خون به راه بیافتد. این عملیاتی است که اوکراین به آن نیاز ندارد.»
سپهبد زابرودسکی باور دارد که برنامهریزان نظامی اوکراین، تاکتیکهایی ابداع کردهاند که ممکن است کارساز باشد. او می گوید که اوکراین قصد ندارد وارد یک حمله تمام عیار احمقانه به کریمه شود. احتمالات «جذاب» دیگری برای مانور تسلیحات ترکیبی، با استفاده از نیروهای زمینی، فرود دریایی و حملات هوایی وجود دارد. تسلط نیروی دریایی و هوایی روسیه را میتوان با «ترفندهای نامتقارن» خنثی کرد. حملات پهپادهای اوکراینی به ناوگان دریای سیاه در اواخر اکتبر، آسیب رساندن به ناوگان دریایی «دریاسالار ماکاروف»، و تخریب بخشی از پل «کرچ»، نمونههایی از تفکر اوکراین بود. زابرودسکی گفت: «ما بازهم همه را غافلگیر خواهیم کرد.»
حامیان غربی اوکراین از بیان بلندپروازیهای نظامی اوکراین به طور علنی خودداری میکنند. اوکراین نیز میگوید که به برنامهریزان نظامی خود گفته که حتی در محافل خصوصی درباره برنامههای نظامی صحبت نکنند. اما به نظر میرسد که شکافها در لفاظیها نمایان شود. ژنرال مارک میلی، فرمانده ستاد مشترک ارتش آمریکا که نظر محتاطانه تری نسبت به دولت آمریکا درباره جنگ اوکراین دارد، در شانزدهم نوامبر گفت که پیروزی اوکراین در کریمه بعید است که «به این زودی ها اتفاق بیفتد». برنامهریزان نظامی اوکراین میدانند که آمریکا و سلاحهایی که در اختیار اوکراین میگذارد، کلید اصلی پاسخ به این پرسش است که آیا اساسا چنین اتفاقی رخ خواهد داد یا نه؟
رهبران سیاسی در «کیف» به طور خصوصی اعتراف می کنند که بازپس گیری دونباس و کریمه پیچیدهتر از سردادن شعارهای عمومی است. آنها قبول دارند که بخش بزرگی از جمعیت آنجا با «کیف» خصومت دارند. به عنوان مثال، عملیات در «خارکیف» و «خرسون» با کمک شبکهای از اطلاعرسانیهای همدلانه انجام شد. برعکس این اتفاق در مناطقی از دونباس رخ خواهد داد که از سال ۲۰۱۴ در اختیار روسیه است و بسیاری از هواداران «کیف» مدتها پیش فرار کرده یا از آنجا بیرون رانده شدهاند. عملیات بازپس گیری کریمه احتمالا با مقاومت حزبی طرفداران روسیه مواجه خواهد شد. همچنین مشخص نیست که اوکراین میتواند روی جمعیت همدلتر مردم کریمه، مانند جامعه تاتارهای این شبه جزیره حساب کند یا نه؟ جمعیتی که بسیاری از آنها تاکنون حکومت روسیه را بهعنوان یک واقعیت پذیرفتهاند.
اما میکولا بیلیسکوف، تحلیلگر مؤسسه ملی مطالعات استراتژیک اوکراین، میگوید که سرنوشت سیاسی زلنسکی اکنون به وعده خود برای بازگرداندن شبه جزیره کریمه گره خوردهاست. حتی پیش از حملات متقابل موفقیتآمیز در خارکیف و خرسون، نظرسنجیها نشان می دهد که بیش از ۸۴ درصد از اوکراینیها مخالف دادن هرگونه امتیاز ارضی به روسیه در مذاکرات احتمالی هستند. این عدد اکنون قطعا بیشتر است و ریسک را برای زلنسکی افزایش خواهد داد. تلاش برای بازگرداندن کریمه، یک اقدام نظامی پرهزینه خواهد بود و باعث انشعاب از متحدانی خواهد شد که او نمیتواند از آنان جدا باشد.
منبع: اکونومیست
تبادل نظر