فردای اقتصاد: مرکز آمار ایران چند روز پیش گزارش هزینه درآمد خانوار برای سال ۱۴۰۰ را منتشر کرد. طبق این گزارش در سال گذشته هر خانوار ایرانی به طور متوسط در هر ماه حدود ۳۵ درصد از هزینه‌هایش صرف تامین مسکن شده است. البته این عدد برای هر شهر تفاوت زیادی دارد که در این گزارش به آن پرداخته خواهد شد.
طبق داده‌های مرکز آمار در سال گذشته خانوارهای شهری ایرانی به طور متوسط ۳۵ درصد از هزینه‌هایشان به اجاره مسکن متعلق بوده است. البته باید توجه کرد که به گزارش مرکز آمار، حدود ۶۵ درصد خانوارهای کشور در خانه‌ای زندگی می‌کنند که به خودشان متعلق است و حدود یک سوم جمعیت هم اجاره‌نشینند. به این ترتیب شاید به نظر برسد که دو سوم خانوارهای شهرنشین ایرانی اجاره‌ای برای خانه پرداخت نمی‌کنند پس چگونه همه خانوارها به طور میانگین بیش از یک سوم از هزینه‌های خود را به اجاره مسکن اختصاص می‌دهند؟
هر چند بخش عمده‌ای از جمعیت کشور مالک است و در عمل اجاره‌ای پرداخت نمی‌کند، اما خانه‌ای که در آن زندگی می‌کنند به هر حال در بازار اجاره مسکن یک ارزشی دارد. مرکز آمار برای سنجش درآمد و هزینه‌های مختلف خانوارها ارزش اجاره خانه را تخمین می‌زند و آن را هم در سمت درآمدهای خانوار و هم در سمت مخارج خانوار در نظر می‌گیرد.
در حالی سهم مسکن از مخارج خانوارها به حدود ۳۵ درصد رسیده است که حد استاندارد هزینه مسکن در دنیا ۳۰ درصد در نظر گرفته می‌شود. چنین چیزی نشان می‌دهد که عمده خانوارهای شهری ایرانی به مسکن مقرون به صرفه دسترسی ندارند. اما اختلافی که بین هزینه مسکن در استان‌های مختلف وجود دارد و همچنین تفاوت سهمی از مخارج که خانوارهای شهرنشین هر استان به مسکن اختصاص می‌دهند تفاوت‌های فاحشی دارد.
بررسی گزارش درآمد و مخارج خانوار در سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که بیشترین هزینه مسکن مربوط به ناحیه شهری استان تهران است. به طور متوسط نزدیک به نیمی از مخارج خانوارهای تهرانی، یعنی ۴۶ درصد هزینه‌هایشان، به اجاره مسکن اختصاص می‌یابد. چنین چیزی کاملا نشان‌دهنده بحرانی شدن هزینه مسکن در پایتخت و عدم دسترسی به مسکن مقرون به صرفه در تهران است. نکته مهم‌تر این که تهران بیشترین اجاره‌نشین در کشور را هم دارد. به طوری که تقریبا نیمی از جمعیت پایتخت صاحبخانه و نیمی دیگر مستاجر هستند.
در حالی در شهری مانند تهران مسکن نزدیک به نیمی از مخارج خانوارها را می‌بلعد که در اروپا به طور متوسط خانوارها کمتر از تنها ۲۰ درصد از هزینه‌هایشان را به مسکن اختصاص می‌دهند. اما بین استان‌های مختلف ایران تنها در ۳ استان کهگیلویه و بویر احمد، خراسان جنوبی و چهارمحال بختیاری، خانوارهای شهرنشین کمتر از ۲۰ درصد از مخارجشان را هزینه مسکن تشکیل می‌دهد. به عبارتی دیگر این استانها کمترین هزینه نسبی اجاره‌نشینی را دارند.
در سمت مقابل اما خانوارهای استان‌های بزرگ‌تر و برخوردارتر اغلب با هزینه مسکن سنگین مواجه‌اند. به طوری که تهرانی‌ها بیشترین هزینه را می‌کنند و بعد از آن هم استان البرز، فارس، همدان، گیلان، اصفهان و خراسان رضوی استان‌هایی هستند که در آن سهم هزینه مسکن از کل مخارج خانوارها بیش از ۳۰ درصد است. به این ترتیب استان‌هایی که عموما برخوردارتر از دیگر مناطق کشور هستند دارای بیشترین هزینه‌نسبی اجاره‌نشینی هستند. به عبارتی دیگر به نظر می‌رسد هر چقدر سطح امکانات عمومی و دولتی افزایش یابد، هزینه نسبی اجاره مسکن هم بیشتر می‌شود. به طور کل هم نکته جالب توجه این است که هزینه اجاره در استان‌های شمالی و مرکزی کشور بیشتر است و در استان‌های شرقی و غربی این هزینه کمتر است.
تبادل نظر