اکونومیست نوشت: اگرتا به حال فکر می‌کردید خاورمیانه منطقه‌ای راکد است، دوباره فکر کنید. اقتصاد کشورهای حوزه خلیج فارس یکی از ثروتمندترین و پویاترین اقتصادهای روی کره زمین هستند و در حال سرمایه‌گذاری روی همه چیز از هوش مصنوعی و شهرهای جدید درخشان در دل صحرا گرفته تا پر کردن خزانه‌های صندوق های ثروت ملی غول‌پیکر که با خریدهایشان بازارهای سرمایه دنیا را تکان می‌دهند.
همچنین، آشوب‌ها در منطقه کمتر شده؛ عربستان و ایران مجدد روابط را از سر گرفته و سفارت‌خانه‌ها را به راه انداخته‌اند. جنگ داخلی سوریه و جنگ یمن کشته‌های کمتری می‌دهد. بعد از عادی‌سازی روابط برخی کشورهای عربی با اسرائیل، حالا عربستان سعودی نیز پس از ۷۵ سال به این مساله فکر می‌کند. چهار کشور از منطقه می‌خواهند به بریکس بپیوندند. با وجود اینها به نظر یک فصل جدید در خاورمیانه در حال رخ دادن است که فرصت‌ها و تهدیدهایی دارد. اما این فرصت‌ها و تهدیدها کدامند؟
منتخب اکونومیست را هر روز در رادیو فردای اقتصاد بشنوید:
هرچند خاورمیانه ۶ درصد جمعیت جهان را دارد؛ اما ۴۶ درصد سهم صادرات نفت دنیا را به خود اختصاص داده است. سهم از صادرات گاز طبیعی مایع‌شده نیز بعد از جنگ اوکراین به ۳۰ درصد رسیده و احتمالا بالاتر هم می‌رود.
سه تغییر مهم قابل رصد است: اول، منطقه مسئولیت بیشتری برای ایجاد امنیت احساس می‌کند، به ویژه پس از کاهش تمایل آمریکا برای مداخله نظامی. بنابراین، جهت تجارت این کشورها تغییر معناداری کرده و به سمت توازن قوا رفته است؛ طبق برآوردهای صندوق بین‌المللی پول، ۲۶ درصد صادرات خاورمیانه به چین و هند می‌رود که نه تنها نسبت به سال ۲۰۰۰ حدودا دو برابر شده، بلکه تقریبا دو برابر سهم کالاهایی است که به آمریکا و اروپا می‌رود.
دوم، گذار به انرژی پاک یک نیاز ضروری ایجاد کرده که این کشورها تا می‌توانند تولیدات سوخت فسیلی خود را افزایش داده و در جهت متنوع‌سازی اقتصادشان تلاش کنند.
سوم، نگاه متفاوت افکار عمومی است که به نظر می‌رسد از تنش‌ها خسته‌اند؛ هم تجربه کشورهای اسلامی و هم دموکراتیک اشکالات اساسی داشته و حالا مردم خاورمیانه بیش از کانادا و سوئد کشور همسایه، یعنی امارات متحده را تحسین می‌کنند. مردم به دنبال رفاه اقتصادی و ثبات هستند و مباحث حقوق بشری یا دموکراسی را احتمالا در اولویت‌های بعدی می‌بینند.
اما تهدیدهای منطقه که ممکن است در آینده ظاهر شوند عبارتند از: امکان رقابت در تسلیحات هسته‌ای؛ تغییرات اقلیمی برای یکی از گرم‌ترین و خشک‌ترین مناطق جهان. همچنین، توزیع نامتوازن اقتصاد کشورها؛ کشورهای عربی خلیج فارس و اسرائیل فقط ۱۴ درصد جمعیت منطقه را دارند اما ۶۰ درصد تولید ناخالص داخلی، ۷۳ درصد صادرات کالا و ۷۵ درصد جذب سرمایه‌گذاری خارجی را به خود اختصاص داده‌اند. حال آنکه دیگر کشورها در بحران هستند مانند مصر، لبنان، یمن و ....
تبادل نظر