فردای اقتصاد: لجستیک به جابه‌جایی کالاها، خدمات و اطلاعات درون زنجیره تأمین مربوط است و در واقع به کل روند مدیریت منابع برمی‌گردد، در حوزه‌های تهیه آن‌ها، ذخیره‌شان و نهایتاً حمل‌ونقل منابع. لجستیک از طرفی پشتیبان تجارت و تولید است و از سوی دیگر، یکی از هزینه‌های اصلی آن‌ها به شمار می‌رود. مرکز پژوهش‌های اتاق ایران در گزارش تازه‌ای به نقش و تحولات بخش لجستیک اقتصاد ایران پرداخته است. با نگاهی به آمارهای مختلف این حوزه که دچار کاستی‌های زیادی هستند، گزارش توصیه کرده دولت توسعه حمل‌ونقل ریلی را مدنظر داشته باشد و بخش خصوصی هم از طریق افزایش بهره‌وری اثرات احتمالی جهش قیمت انرژی در آینده را کاهش دهد.
همان‌طور که نمودار بالا نشان می‌دهد، سهم هزینه لجستیک از ارزش افزوده بسیاری از فعالیت‌های اقتصاد ایران بالاست. به طوری که این سهم در بخش ساختمان و صنایع با فناوری بالا بالای ۱۵ درصد است. اکثریت مطلق این هزینه هم در تمام بخش‌های اقتصادی به جز آب و برق، معدن و خدمات تولیدی مربوط به حمل‌ونقل جاده‌ای است. اتفاقاً یکی از نکاتی که گزارش به آمار آن اشاره می‌کند، شدت انرژی‌بربودن انواع حمل‌ونقل است که مشخص می‌کند حمل‌ونقل ریلی انرژی کمتری نسبت به ارزش افزوده‌ای که ایجاد می‌کند، مصرف می‌کند. از این رو، تعمیر و توسعه شبکه ریلی که احتمالاً نیازمند سرمایه‌گذاری دولت یا مشارکت دولت با بخش خصوصی است، سیاست مناسبی در جهت بهبود لجستیک اقتصاد کشور است به طوری که آسیب‌پذیری کمتری هم نسبت به جهش‌های چند سال یک بار قیمت حامل‌های انرژی داشته باشد.
فرصت‌های سرمایه‌گذاری در زنجیره تأمین
گزارش بازوی پژوهشی اتاق ایران نشان داده از نظـر مصـرف انـرژی جایگزینی واقعـی بیـن حمـل و نقـل ریلـی و جـاده‌ای وجود دارد. حمـل و نقـل جـاده‌ای خصوصــی، و راه آهــن دولتــی محســوب می‌شــود و مشــمول قیمــت‌گـذاری. پس ترجیـح سیاســتگذار از نظــر شـدت مصـرف انـرژی بایـد راه‌آهـن باشـد. در بیـن زیـر بخش‌هـای لجسـتیک حمـل و نقـل راه‌آهـن و آبـی دارای پتانسـیل توسـعه بیشـتر و اثـر تولیـدی بیشـتر ناشـی از سـرمایه‌گذاری و توسـعه صـادرات هسـتند و ایـن امـر علامـت‌دهـی خوبـی بـرای سـرمایه‌گذاری بخـش خصوصـی (احـداث واحدهـای حمـل و نقـل بیـن‌المللـی و ارائه خدمـات حمـل و نقـل، بیمـه و انبـارداری خارجـی) اسـت.
فرسودگی و کاهش بازده نیروی کار در حمل‌ونقل کشور
این گزارش نشانه‌هایی از فرسـودگی وسـایل حمـل و نقـل و پاییـن بـودن کارایـی آن‌هـا ارائه می‌کند. ایـن نتیجـه بـا مشـاهده کاهـش بهره‌وری نیـروی کار در بخـش حمـل و نقـل کـه بـه سـطحی پایین‌تـر از میانگیـن کل اقتصـاد نزول کـرده، سـازگاری دارد. بـه همیـن جهـت بـه بخـش خصوصـی توصیـه شده بازسـازی و تجهیـز نـاوگان حمـل و نقـل بـا اسـتفاده بیشـتر از فناوری‌هـای نـو از اولویت‌هـای فعالان ایـن بخـش باشد.
تبادل نظر