انتخاب: بازار خودرو در ۵ سال گذشته، عمدتا به دلیل کاهش عرضه خودروهای داخلی، با فراز و نشیب‌های بسیاری مواجه شده است. یک سال پیش وزارت صنعت چاره کار را در افزایش عرضه از مسیر واردات خودرو تشخیص داد. قانونی به تصویب دولت و مجلس رسید، از متقاضیان ثبت‌نام شد و آیین‌نامه واردات هم تدوین شد. اما این آیین‌نامه هنوز به دلایلی ابلاغ نشده است. عباس علی‌آبادی وزیر صنعت به تازگی در پاسخ به پرسش خبرنگاران درباره زمان ابلاغ این آیین‌نامه گفته است: وزارت صمت وظایف خود را انجام داده و منتظر تخصیص ارز از بانک مرکزی هستیم. درباره اثر ابلاغ این آیین‌نامه و آثار تسریع در روند واردات بر بازار خودرو با علی خسروانی از فعالان بازار خودرو گفت‌وگو کرده‌ایم. در این گفت‌وگو علی خسروانی ایده‌هایش برای شکستن قفل واردات خودرو را ارائه داده است.
*شما از مدافعان آزادسازی واردات خودرو هستید، اصلا چرا تاکید می‌کنید که واردات خودرو ضروری است؟ آیا شما، چنان‌که عده‌ای می‌گویند، دشمن تولید ملی هستید؟
یکی از برچسب‌هایی که در این چند سال به ما زده شد این بود که اگر حرف از ضرورت واردات می‌زنیم، یعنی دشمن تولید ملی هستیم و می‌خواهیم کارگرها را بیکار کنیم. در حالی که این‌طور نیست، هر ایرانی به مملکت و تولید ملی کشورش افتخار می‌کند. اما خوب است بدانیم که خودروهای وارداتی در بهترین حالت ۵ درصد از بازار خودرو سهم می‌گیرند. درگذشته هم همین بوده یعنی اگر سیکل واردات را نگاه کنید، واردات خودرو هیچ سالی بالای ۷۰ هزار دستگاه نبوده است، تنها در سال ۲۰۱۴ واردات به ۱۰۰ هزار دستگاه خودرو رسید.
*این میزان واردات چه تاثیری می‌تواند بر بازار داشته باشد؟ بسیاری می‌گویند وقتی قرار است این خودروها با قیمت ۲ - ۳ میلیارد تومان عرضه شوند، تاثیر آن بر تامین خودروی مورد نیاز قشر ضعیف و دهک‌های کم‌تربرخوردار چیست؟
برای این‌که ضرورت انجام واردات مشخص شود ما باید ابتدا مشکل بازار خودرو را بدانیم.
موافقم پس بفرمایید اصلا چرا قیمت خودرو اینقدر نامتعارف بالا رفت؟
مشکل بازار خودرو از جایی آغاز شد که مردم بعد از سرخوردگی از بورس، پول‌های خود را به بازار خودرو سرازیر کردند و خودرو به یک کالای سرمایه‌ای تبدیل شد. بازار خودرو در چنین شرایطی حتی از بازار ملک هم جذاب‌تر شد چون ملک سرمایه کلانی می‌خواهد و سرمایه‌گذاری در آن برای همه امکان‌پذیر نیست.
*ضمن این‌که ملک نقدشوندگی پایین‌تری هم دارد...
بله هم نقدشوندگی پایینی دارد و هم سرمایه زیادی نیاز دارد. درنتیجه بازار خودرو به محل ورود پول‌های سرگردان تبدیل شد و هر کسی پول اضافه داشت به جای این‌که سرمایه خود را به بورس که محل اصلی سرمایه‌گذاری است ببرد، آن را به بازار خودرو وارد کرد و در نتیجه سرمایه ورودی به بازار خودرو افزایش پیدا کرد. خب، تولید که محدود بود، به‌خاطر تحریم‌ها تیراژ تولید بیش از پیش کاهش یافت، چنان‌که در اوج تحریم‌ها به ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار دستگاه رسید. واردات هم ممنوع بود. یعنی تعداد کالا ثابت مانده بود، اما ورودی پول ۱۰ برابر شد. در چنین شرایطی۱۰ برابر شدن قیمت خودرو طبیعی است.
مشکل بازار خودرو ورود سرمایه‌های غیرتخصصی و غیرمصرفی به این بازار است. من آدمی را می‌شناسم کارخانه تولید لامپ دارد ولی تمام سرمایه در گردش خود را به بازار خودرو آورد و متاسفانه سودی که از این سرمایه‌گذاری برد بیشتر از سودی است که با تولید لامپ می‌توانست به‌دست آورد. وقتی چنین آفتی در بازار می‌افتد تولید هم می‌خوابد. یکی از آسیب‌های تورم به تولید همین است؛ طرف می‌گوید من چرا باید تولید کنم؟ وقتی می‌توانم یک ۲۰۶ بخرم کنار بگذارم و در زمان کوتاهی ۵ برابر شود، چرا باید با کارگر و وزارت کار و دارایی و تامین اجتماعی و غیره سر و کله بزنم؟
*راه‌حل چیست؟
وقتی ما این معضل را داریم فقط و فقط یک راه داریم و آن این است که به قول بورسی‌ها، صف خرید و تقاضا را خراب کنیم. وزیر سابق صنعت تصور می‌کرد می‌تواند با افزایش تولید، بین عرضه و تقاضا تعادل ایجاد کند. این اشتباه محض است چون وقتی خودرو کالای سرمایه‌ای شده، هر چقدر هم شما تولید کنید کسی برای مصرف نمی‌خرد. اما آقایان فکر می‌کردند که با تولید می‌توانند این تقاضا را پاسخ دهند.
نیاز کشور ما در حالت عادی سالانه یک میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه خودرو است و بیشتر هم نیست. ولی در نخستین قرعه‌کشی سامانه فروش ۷ میلیون نفر برای خرید تعداد محدودی خودرو ثبت‌نام کردند. شما چطوری می‌توانید تولید را به ۷ میلیون دستگاه برسانید؟ شدنی نیست. اصلا ظرفیت کشور ما اینقدر نیست. پس این‌که ما فکر کنیم با افزایش تولید می‌توانیم تقاضا را پاسخ دهیم اشتباه است، چون تقاضا کاذب است. ما باید به صف تقاضا حمله کنیم، نه صف عرضه.
می‌گویید باید به صف تقاضا حمله کنیم، از نظر شما می‌بایست چه کار کنیم که مردم پول اضافه‌شان را به بازار خودرو نیاورند؟
باید تورم بازار خودرو را از نرخ تورم عمومی پایین‌تر بیاوریم. یعنی مثلا اگر نرخ تورم عمومی ۴۰ درصد باشد و خودرو ۵۰ درصد سود بدهد، باز هم پول‌ها به سمت بازار خودرو خواهد آمد. اما اگر تورم بازار خودرو کمتر از نرخ تورم عمومی باشد، تقاضا کاهش خواهد یافت. پس ما باید کاری کنیم که مردم برای پول بیکارشان به فکر جای دیگری برای سرمایه‌گذاری باشند.
*خب نقش واردات در این میانه چیست؟
همان‌طور که الان مشاهده می‌کنید حتی زمزمه واردات هم صف تقاضا را به هم ریخته است. واردات یکی از راه‌هایی است که باعث می‌شود تورم بازار خودرو به زیر تورم عمومی کاهش پیدا کند.
*بر چه مبنایی این موضوع را بیان می‌کنید؟
واردات خودرو مثل یک خط‌کش و یک قیمت‌گذاری نامرئی است. یکی از آسیب‌هایی که تولید ما خورده از ناحیه قیمت‌گذاری دستوری است، این آفت تولید است. اما از سوی دیگر ما نمی‌توانیم در یک بازار انحصاری به تولیدکننده اجازه دهیم هر قیمتی خواست روی تولیداتش بگذارد. در چنین شرایطی آزادسازی واردات طبق چیزی که در مجلس تصویب شد، می‌تواند با خط‌کش نامرئی خود قیمت‌ها را بازار خودروهای داخلی هم متعادل کند.
*یعنی معتقدید برای کاهش تورم خودرو، بازار باید رقابتی شود؟
دقیقا، وقتی شما راه فرار را باز می‌گذاری و آلترناتیو می‌گذارید، خریدار حساب می‌کند با پول فلان خودروی داخلی چه نوع خودروی خارجی را می‌تواند بخرد. اگر قیمت خودروی داخلی معقول نباشد آن را نمی‌خرد و قیمت در طول یک فرآیند منطقی متعادل می‌شود. تمام شد و رفت! دیگر نه قیمت‌گذاری کرده‌اید، نه فحش مردم را می‌خورید.
به هر حال عده‌ای هم معتقدند ما تولیدکننده‌هایی داریم که باید از آنها حمایت شود. این حمایت باید چگونه باشد؟
تمام کشورها برای حمایت از تولید داخلی ابزاری دارند به اسم تعرفه. شما از واردکننده، برای حمایت از تولید تعرفه معقول و منطقی می‌گیرید. حالا اگر منِ تولیدکننده نتوانم کالایی تولید کنم که با قیمت کالای وارداتی به‌علاوه تعرفه و سود بازرگانی رقابت کند، رسما دارم دست توی جیب مردم می‌کنم. پس، تولید من اتلاف منابع ملی است. پس برای حمایت از تولید تعرفه می‌گذارید اما با تعرفه برای تولیدکننده هم خط و مرز می‌کشید که ببین! اگر با وجود اعمال تعرفه ۷۰ درصدی برای واردات خودرو، نمی‌توانی با قیمت خودروهای وارداتی رقابت کنی، باید کاسه کوزه خودت را جمع کنی. تو داری از کارگر ارزان استفاده می‌کنی، از گاز ارزان، برق ارزان و منابع ارزان دولتی استفاده می‌کنی و همه بانک‌ها دارند به تو دستوری وام می‌دهند، اگر در چنین شرایطی محصول تو نمی‌تواند با وارداتی‌ها رقابت کند، خودت را اصلاح کن، خودت را مدیریت کن، از نو برنامه‌ریزی کن. پس یکی از کمک‌هایی که واردات به تولیدکننده می‌کند این است که باعث می‌شود تولیدکننده حساب و کتابش را جمع کند و به سمت تولید بهینه و به‌قیمت برود، چون یک رقیب دارد.
سوال این است که چگونه می‌توان تورم بازار خودرو به زیر تورم عمومی کاهش داد؟
خودرو یک کالای مصرفی است و از مدلش می‌افتد. با تصویب طرح واردات خودرو و صدور مجوز واردات خودرو به طور همه شمول و خارج از انحصار، درست است که همه نمی‌توانند بروند خودرو وارد کنند اما ۷۵۰ هزار دستگاه خودروی احتکار شده در خانه‌ها از زیر چادر و از پارکینگ‌ها بیرون آمده‌اند. الان شما اگر آگهی‌های فروش خودرو را نگاه کنید بازار پر شده از خودروهای خارجی صفر با مدل ۲۰۱۶، و خودروهای صفر داخلی با مدل ۱۴۰۰و....، این خودروها تا الان کجا بودند؟ این‌ها همه در پارکینگ‌های خانه‌ها زیر چادر بودند.
یعنی می‌گویید با تصویب آزادسازی واردات عملا عرضه خود به خود افزایش پیدا کرد؟
دقیقا. عرضه افزایش پیدا کرده، یعنی به صف تقاضا حمله کرده‌ایم. من الان دعوت‌نامه می‌زنم برای لاماری از هر ۴ نفر ۳ نفر انصراف می‌دهند.
*چرا؟ چون انگیزه سرمایه‌گذاری از بین رفته است؟
قیمت لاماری در بازار الان یک میلیارد و ۶۵۰ میلیون تومان است. شرکت دعوت‌نامه می‌زند که شما برنده شده‌ای بیا یک میلیارد و ۴۵۰ میلیون تومان پول بده، ۹۰ روز کاری دیگر خودرو را تحویل می‌دهیم! خب این کار برای دلال سودی ندارد.
یعنی بساط دلالی از بازار خودرو جمع شده؟
برخی می‌گویند دلال‌ها متقاضی آزادسازی واردات خودرو هستند. اما من معتقدم اتفاقا تنها راهی که می‌توانید دلال‌ها را از بازار خودرو فراری دهید همین آزادسازی واردات است.
*البته خود شما هم عملا در همین شبکه دلالی خودرو فعالیت دارید، درست است؟
من جواز کسب دارم، شبکه توزیع با آن چیزی که ما به عنوان دلالی مخرب می‌شناسیم، فرق دارد. منظور من افراد محتکر است. دلالی مخرب مثل باکتری است. باکتری در محیط مناسب رشد می‌کند. وقتی شما سودی سرشار را به بازار می‌آورید معلوم است که دلال در آن بازار زیاد می‌شود، اصلا همه دلال می‌شوند.
وقتی واردات آزاد باشد من دیگر سانتافه ۲۰۱۷ را در منزلم پنهان نمی‌کنم، چون می‌دانم سال بعد مدل ۲۰۱۸ به بازار می‌آید اما اگر واردات را ممنوع کنید، سانتافه ۲۰۱۷ حکم سانتافه صفر و آخرین مدل را برای خریدار پیدا می‌کند. اگر واردات آزاد باشد یک حساب سرانگشتی به من نشان می‌دهد اختفا و احتکار خودرو، با سودی زیر نرخ تورم عمومی برای من بهره‌ای ندارد، در نتیجه این کار را نمی‌کنم.
یعنی از این طریق پول‌هایی که با هدف حفظ ارزش، در برابر تورم، وارد بازار خودرو شده بود، خارج می‌شود؟
دقیقا. باعث می‌شود مردم پولشان را در بازارهای دیگر مثل بورس یا هر جای دیگر غیر از خودرو سرمایه‌گذاری کنند. چون خودرو اساسا کالایی مصرفی است و نباید کالای سرمایه‌ای باشد.
*اصلا چرا موضوع خودرو و قیمت آن برای عموم مردم اهمیت پیدا کرده؟
اگر دقت کرده باشید مردم در تاکسی با هم درباره گران شدن رنگ و شیرآلات ساختمانی و گندم یا خیارشور و ترشی صحبت نمی‌کنند. مردم با هم درباره گرانی شدن خودرو، مرغ، گوشت، میلگرد و سکه صحبت می‌کنند. بعضی کالاها استراتژیک هستند و گرانی آنها صدای همه را در می‌آورد و اثر روانی روی مردم دارد. گرانی در بازار خودرو باعث سرخوردگی جوان‌ها می‌شود. بازار خودرو فضا را امنیتی می‌کند. جوانی که ۲ سال پیش ۲۰۰ میلیون نداشت ۲۰۶ بخرد اما این امید را داشت که ۵ سال کار می‌کنم می‌خرم. ولی وقتی ۲۰۶ می‌شود ۵۰۰ میلیون تومان، می‌بیند اگر ۲۰ سال هم کار کند نمی‌تواند بخرد، چنین کسی دیگر انبار باروت است و راحت می‌تواند جذب هر تفکر مسموم و خطرناکی بشود، چون می‌گوید برای من دیگر وضع از این بدتر نمی‌شود.
ضمن این‌که وسایل حمل‌ونقلی روی یک سری از چرخه‌ها مثلا روی قیمت حمل‌ونقل و غیره هم اثرگذار است...
آفرین، اقتصاد دنیا روی حمل‌ونقل می‌چرخد. الان بر سر این‌که فلان جاده ترانزیت از کجا بگذرد جنگ است. حمل‌ونقل هنوز که هنوز است اساس اقتصاد جهانی است.
*حالا این موضوع خودرو چرا باید برای دولت مهم باشد؟
دولت آقای رئیسی یک فرصت تاریخی دارد که بتواند با اجرای درست مصوبه واردات خودرو، چراغی را روشن کند که خاموش بودن چراغ‌های دیگر را پوشش دهد. حتما دیده‌اید در همین مدت که خودرو تا حدی کاهش قیمت داشت حال مردم کمی بهتر شده بود. دولت کنونی این فرصت را دارد که این کار را انجام دهد.
یکی از دلایلی که واردات خودرو هنوز به سرانجام نرسیده مسئله تامین ارز است، زیرا *برخی معتقدند اجرای بی‌محابای این کار ممکن است قیمت ارز را بالا ببرد، پاسخ شما چیست؟
این حرف دقیقی نیست، من این را ثابت می‌کنم. در بهترین حالت برای بیشتر از ۲۰۰ هزار دستگاه، امکان واردات خودرو نداریم؛ چون بندر نداریم، کشتی نداریم و اصولا نیاز داخلی برای بیش از این میزان خودروی خارجی نداریم. ۲۰۰ هزار دستگاه با میانگین قیمت ۲۵ هزار دلار می‌شود ۵ میلیارد دلار. تخصیص این میزان ارز در یک سال یا ۲ سال از توان کافی برای افزایش قیمت ارز برخوردار نیست. ضمن این‌که توجه داشته باشید میانگین تعرفه خودروهای وارداتی الان ۷۰ درصد است، ۷۰ درصدِ ۵ میلیارد دلار می‌شود ۳.۵ میلیارد دلار. یعنی فی‌المجلس ۳.۵ میلیارد دلار توی جیب دولت می‌رود که اگر مالیات، عوارض، هزینه شماره‌گذاری و غیره را هم اضافه کنیم عملا همه آن ۵ میلیارد دلار پوشش داده می‌شود. این نکته اول. نکته دوم این است که مگر ما قرار است این ۵ میلیارد دلار را بگیریم و آتش بزنیم؟ ارز می‌دهیم و خودرو وارد می‌کنیم، وقتی کالا وارد می‌کنیم این ارز سوخت نمی‌شود، چرا کسی به این نکته توجه نمی‌کند؟ مگر کسی می‌خواهد ۵ میلیارد دلار را صدقه بدهد؟ دارد ۵ میلیارد دلار ارز می‌دهند و معادل ریالی آن را می‌گیرند.
اصلا چرا روی ارز دولتی حساب باز می‌کنید؟
ما که همیشه گفته‌ایم اصلا دولت ارز ندهد. بلکه برای واردات خودرو از ارز منشا خارجی استفاده شود.
*مخالفان این ایده می‌گویند این دلارها در نهایت از کف چهارراه استانبول تامین خواهد شد، پاسخ شما چیست؟
من الان ۵۰ هزار دلار از کف بازار ارز می‌خرم و به شما می‌دهم. آیا شما می‌توانی خودرو وارد کنی؟ واردکننده خودرو اصلا و عملا نمی‌تواند از ارز داخلی استفاده کند. شما آن ۵۰ هزار دلار فرضی را باید دوباره ببری در خیابان فردوسی بدهی به صراف که در امارات درهم یا در آلمان به تو یورو بدهد.
*یعنی مکانیزم‌های نقل و انتقال پول در دنیا به شکلی است که این تصور اساسا باطل است؟
بله، چون این‌ها در عمرشان کار اقتصادی و کار تجاری نکرده‌اند از این حرف‌ها می‌زنند. شما برای واردات خودرو به اسکناس نیازی نداری، نمی‌توانی بروی فردوسی ارز بخری، مگر شما می‌توانید ۱۰۰ هزار دلار را بگذارید در چمدان و از کشور خارج شوید؟ اصلا شما بالای ۱۰ هزار دلار پول همراه داشته باشید قاچاقچی حساب می‌شوی و اگر در فرودگاه خودمان هم شما را نگیرند در فرودگاه مقصد دستگیر می‌شوی. پس واردات خودرو به ارز داخلی و ارز خیابان فردوسی احتیاج ندارد. برای واردات باید بروید سراغ صراف و بگویید من ۳۰ هزار دلار درهم در امارات نیاز دارم که بتوانم یک دستگاه خودرو بیاورم. شما به صراف ریال می‌دهی، صراف زنگ می‌زند به طرف حساب خارجی خودش که من این‌جا معادل ۳۰ هزار دلار گرفته‌ام و تو آنجا ۳۰ هزار دلار بده به آقایX (فروشنده خودرو در امارات) تا این‌جا ۳۰ هزار دلار در امارات یکی به یک نفر دیگر داده و معادل ریالی آن هم این‌جا دست کسی دیگر است. این ریال متعلق به صاحب آن دلاری است که خارج از کشور به فروشنده خودرو تحویل داده شد. صاحب آن دلار کجاست؟ در ایران! صاحب آن دلاری که خارج از کشور به فروشنده خودرو داده شد، یا صادرکننده‌ای است که به دلیل تحریم‌ها نمی‌تواند ارز خود را وارد کشور کند. پس شما وقتی مجوز واردات خودرو می‌دهی، نه‌تنها پولی خارج نمی‌شود بلکه دلارهایی که خارج از کشور سرگردان است در غالب کالا به کشور برمی‌گردد.
*یعنی فرآیند بازگشت ارزی که دولت و بانک مرکزی به دنبال آن است اتفاق می‌افتد و تسهیل می‌شود؟
بله. ببینید در ۳ سال منتهی به ۲۰۲۲ ایرانی‌ها حدود ۱۵ میلیارد دلار در ترکیه، دبی و گرجستان املاک خریده‌اند. این آمار رسمی است. حتی یک گزارشی الجزیره منتشر کرد و روزنامه اطلاعات خودمان هم چاپ کرد که می‌گوید ایرانی‌ها ۷۰ میلیارد دلار در بازار ملک کانادا سرمایه‌گذاری کرده‌اند. این پول چه جوری رفته؟ شما چه جوری می‌روی در ترکیه آپارتمان می‌خری؟ آیا دولت به شما ارز می‌دهد؟ آیا سوئیفت می‌زنی؟ آیا ارز دولتی می‌گیری؟ خیر، به صرافی می‌روی و با همان فرآیندی که گفتم در ترکیه دلار یا لیر دریافت می‌کنی. این فعل و انفعال انجام می‌شود. صاحب آن لیر همان تاجر ایرانی است که به ترکیه کالا صادر می‌کند، یا خدمات دهنده ایرانی است که به ترکیه مسافر می‌برد و پولش را به این شیوه برمی‌گرداند. پس واردات خودرو باعث می‌شود چرخه برگشت پول تسریع شود. ما الان تولیدکننده‌هایی داریم که در اروپا بازار خوبی دارند اما با ۱۰ درصد ظرفیت فعالیت می‌کنند یعنی چون پولشان زود برنمی‌گردد، بی‌خیال تولید شده‌اند. وقتی ما تحریم هستیم منِ تولیدکننده و صادرکننده که در اروپا برای جنسم بازار خوب دارم می‌توان از این فرآیند استفاده کنم تا پول کالای صادراتی زودتر به کشور برگردد، چون وقتی صادرکننده کالایش را تحویل داد و یورو گرفت، من این‌جا می‌توانم به او ریال تحویل بدهم و یورو را از دست او بگیرم همان‌جا بدهم برای خودرو، خودرو وارد کشور می‌شود.
*یعنی یک فرآیندی شبیه تهاتر مدنظر شماست؟
بله دقیقا. ما تعارف که نداریم، یا باید سراغ FATF و معاهدات بین‌المللی برویم یا نرویم. الان عضو FATF نیستیم، یعنی از نظر بانکی تحریم هستیم و از خدمات بانکی دنیا نمی‌توانیم استفاده کنیم. در این شرایط خودمان هم دست و پای خودمان را بسته‌ایم. طرف مثلا شیر خشک وارد کرده، می‌پرسیم پول آن را از کجا آوردی؟ به کسی چه ربطی دارد از کجا آورده؟ خودش یک راهی پیدا کرده و آورده! تو الان مشکل تامین شیر خشک داری او هم آورده. یا در بازار خودرو مشکل داری، من می‌روم خودرو می‌آورم، هی از من نپرس ارز آن را از کجا آورده‌ای؟، از تو که نگرفتم! اصلا من رفته‌ام در مکزیک کوکائین فروخته‌ام و خودرو آورده‌ام، این مشکل اداره مواد مخدر مکزیک است! مشکل تو نیست! تو عوارضت را بگیر و درآمدت را کسب کن، بگذار بحران بخوابد.
*خب این که راه درستی نیست، نباید با پولشویی برخورد کرد؟
چرا، انشاالله اگر یک روزی تحریم برداشته شد و بحران از بین رفت بیا به من بگو تو از این به بعد نمی‌توانی از این روش‌ها استفاده کنی، چون ازاین به بعد همه‌چیز قانونی است، من هم عضو FATF شده‌ام و اگر به تو اجازه بدهم بدون منشا ارز خودرو وارد کنی از نظر دنیا برای من بد می‌شود. اما تو که الان عضو FATF نیستی، چرا فاز مبارزه با پولشویی برداشتی؟! دنیا ما را تحریم کرده، تنها راه دور زدن تحریم‌ها همین است که بتوانیم تهاتر کنیم.
اگر شما راه واردات خودرو را باز کنید کسانی که خارج از کشور پول دارند می‌توانند پولشان را در قالب خودرو که شما به آن نیاز دارید، به کشور بیاورند. دولت هم در این میان منافع مالی می‌برد. دلار به دلار واردات خودرو برای دولت سود دارد، اگر ۵ میلیارد دلار خودرو وارد شود دولت ۵ میلیارد دلار یعنی نزدیک به ۱۸۰ همت درآمد خواهد داشت. هیچکس از این درآمد حرف نمی‌زند.
*پس اگر نفع دارد چرا موانع واردات رفع نمی‌شود؟
واردات وقتی به صورت طرح در مجلس تصویب شد خیلی شفاف بود. طرح مجلس می‌گوید واردات برای همه آزاد باشد. یکی از موانع اصلی که واردات بحث استاندارد بود. چون استانداردهای ایران چیز عجیب و غریبی بود. از طرف دیگر آیین‌نامه قبلی می‌گفت فقط خودروهایی می‌توانند وارد شوند که در ایران نمایندگی رسمی داشته باشد، خب ببخشید ما تحریم هستیم! هیچ تولیدکننده خودرویی در ایران نمایندگی رسمی ندارد! این عملا یعنی واردات نکنید.
*یعنی معتقدید آن آیین‌نامه را جوری نوشته بودند که اصلا نشود خودرو وارد کرد؟ آیا آیین نامه جدید هم با همین معضل مواجه است؟
بله، این موانع در لایحه جدید حل شده، الان موسسه استاندارد، تمام استانداردهای معتبر دنیا را قبول دارد. شرط داشتن نمایندگی رسمی و مجاز هم برداشته شد. مجلس اعلام کرد که این کار باید سر ۳ ماه انجام شود و دولت سر ۶ ماه در این زمینه گزارش دهد. آیین‌نامه الان نوشته شده و در نوشتن آن هم نظر خیلی از صاحب‌نظران گرفته و آیین‌نامه خوبی تدوین شده، اما دولت آن را ابلاغ نمی‌کند. این‌که سخنگوی دولت می‌گوید آیین‌نامه در کمیسیون زیربنایی است با حرف وزیر صنعت که گفت؛ آیین‌نامه در هیات دولت تصویب شده، تطابق ندارد، چطور ممکن است که آیین‌نامه بعد از تصویب دوباره به کمیسون زیربنایی برگردد؟ چرا ابلاغ نمی‌کنید؟
*حتما نگرانی‌هایی دارند...
من تضمین می‌کنم در صورتی که واردات خودرو آزاد شود هیچ آسیبی به تولید ملی زده نمی‌شود که هیچ، تازه کارخانه‌های ایران‌خودرو و سایپا از زیر فشار خارج می‌شوند، چون الان قیمت دستوری‌ست که دارد به آنها آسیب می‌زند. وقتی با آزادسازی واردات، بازار رقابتی شد و صف تقاضا خراب شد، به ایران‌خودرو هم می‌توانیم بگوییم محصولش را با قیمت تعادلی بفروشد تا از زیان در آید. قیمت بازار هم متعادل می‌شود، چون صف تقاضا شکسته شده. مثل ۱۰ سال پیش اختلاف بین قیمت کارخانه و بازار خودرو حداکثر ۳ تا۴ میلیون تومان بود.
*بله یادمان نرفته که در دهه ۸۰ خودروسازها، خودروهایشان را چکی و شرایطی و اقساطی می‌فروختند، در همان زمان نقش واردات در تنظیم بازار خودرو چه بود؟
در سال ۸۵ آقای احمدی نژاد واردات خودرو را آزاد کرد، شما بررسی کنید و ببینید از سال ۸۵ تا ۹۵ زیان انباشته خودروسازها بسیار اندک بود.
*یعنی معتقدید ممنوعیت واردات عملا به زیان تولید خودروسازان داخلی هم عمل کرد؟
بله، وقتی فاصله قیمت خودرو در کارخانه و در بازار نجومی باشد، فضا هم امنیتی می‌شود و وقتی فضا امنیتی شد چرخ کارخانه نمی‌چرخد. حرف ما این است که بازار خودرو را از حالت امنیتی بودن خارج کنید، کاری کنید که دلالی خودرو اصلا سود نداشته باشد، همین اتفاق الان برای بعضی خودروهای مونتاژی افتاده. الان شما برخی مونتاژکاران را نگاه کنید؛ یکی سفر کیش می‌دهد، یکی کیف چرم می‌دهد، یکی شارژر باتری می‌دهد برای این‌که مشتری خودرویشان را بخرد. این درست است! وقتی این اتفاق برای مونتاژکارها افتاده پس برای ایران‌خودرو و سایپا هم می‌توانند رخ دهد. برای همین است که من نگران صف تقاضا هستم. اگر دولت یک مقدار دیگر دست دست کند، آن افرادی که که مدام آیه یاس می‌خوانند که در این مملکت هیچ‌چیزی درست نمی‌شود، این‌ها برنده می‌شوند. معتقدم برد در حوزه بازار خودرو برای دولت ۶ امتیاز دارد نه ۳ امتیاز؛ چون هم قیمت‌ها را در بازار خودرو پایین می‌آورد، هم دولت یک برگ برنده به‌دست می‌آورد، هم صدای کسانی که می‌گویند در این جا چیزی درست نمی‌شود خاموش می‌شود.
*الان معطل کدام آیین‌نامه هستیم؟ آیین‌نامه واردات خودروهای صفر یا کارکرده؟
این آیین‌نامه فقط مختص واردات خودروهای کارکرده نیست، این شبهه و سوءتفاهم به اشتباه ایجاد شده است. آیین‌نامه جدید، آیین نامه واردات خودروهای صفر و کارکرده است. یعنی شما از طریق این آیین نامه حتما مجبور نیستی بروی ۵ سال کارکرده بیاوری، نوشته از ۱۰۰ کیلومتر به بالا، خودروی کارکرده حساب می‌شود، یعنی شما می‌توانید بروید یک خودرو ۲۰۲۳ با ۱۰۰ کیلومتر کارکرد وارد کنید.
*برخی به واردات کارکرده‌ها انتقاد دارند، چرا خودروی دست دوم؟
اولا زمان در وضع فعلی بازار خودرو خیلی مهم است. واردات خودرو به سرعت نیاز دارد، واردات قطره‌چکانی به درد نمی‌خورد و اثرش را از دست می‌دهد. واردات تا ۵ سال کارکرده باعث می‌شود که دست مردم و تجار و واردکننده در گرفتن خودرو باز شود، یعنی شما اگر کارکرده بخرید آفر بیشتری دارید، مگر چند مدل خودرو ۲۰۲۳ در حوزه خلیج‌فارس وجود دارد که می‌توانید بخرید؟ و این یعنی دسترسی به کالای بیشتر. دوم این‌که افت خودرو در خارج از ایران خیلی زیاد است، خصوصا در۳ سال اول، چون کالای سرمایه‌ای نیست. این کاهش شدید قیمت باعث می‌شود که دهک‌های بیشتری از جامعه به خودروهای وارداتی دسترسی داشته باشند. ضمن این‌که با ارز کمتر می‌شود تعداد بیشتری خودرو آورد. وقتی می‌گوییم تا ۲۰۱۸ یا ۵ سال کارکرده یعنی درواقع قیمت را سرشکن می‌کنیم.
یعنی بخشی از دغدغه بانک مرکزی در مورد بازار ارز هم این‌جا پاسخ می‌گیرد؟
بله دقیقا، البته بحث پول هم مهم است یعنی با یک میزان پول ثابت می‌توان تعداد بیشتری خودرو آورد و در عین حال دیگر نیاز نداریم به نمایندگی‌های خارجی التماس کنیم خودروی صفر برای ما بیاورند.
*خودروهای کارکرده با مشکل تامین قطعه مواجه نمی‌شوند؟
ما اصلا مشکل قطعه در ایران نداریم، شما هر قطعه‌ای که نیاز دارید اگر امروز قبل از ۱۰ صبح به من اعلام کنید من فردا ۲ بعداز ظهر در فرودگاه امام ترخیص می‌کنم. این بحث خنده‌داری است که مطرح می‌کنند؛ اتفاقا شما قطعه خودروهای مدل ۲۰۱۲ را دیگر در بازار جهانی نمی‌توانید پیدا کنید چون دیسکانتینیو شده (دیگر تولید نمی‌شود). الان قطعات خودروهای ۲۰۱۲ به پایین را که دست مردم است با بدبختی تهیه و تامین می‌کنیم اما قطعات خودروهای ۲۰۱۹ به بالا در بازار زیاد است. تهیه قطعات خودروهای قدیمی خیلی مشکل‌تر است. الان مثلا قیمت چراغ سوناتا ۲۰۲۳ بسیار ارزان‌تر از قیمت سوناتا ۲۰۱۳ است. بنابراین نگرانی برای تامین قطعه بی‌مورد است، بازار قطعه ما بازار قدرتمندی است و تجار بلافاصله قطعات را تامین می‌کنند. خدمات هم مشکلی ندارد. پس یک یاعلی می‌خواهد که این کار را به نفع مردم حل کنیم. این هم برای دولت خوب است هم برای مردم هم برای نظام و هم برای فروشنده خودرو.
*یک سوال حاشیه‌ای، شما چرا دنبال واردات هستید؟
بله خیلی‌ها به کنایه می‌گویند برای تو که بد نشد، خودرو گران شد! این کوته‌بینی است، نگاه من به خودرو مقطعی نیست، خودرو که گران باشد بازار خراب می‌شود، چند سال پیش ۵۰ درصد جامعه ایران مشتری من بودند الان این نسبت ۵ درصد شده. اگر برنج گران شود، رستوران‌دارها نباید خوشحال شوند، چون پلوخورها کم می‌شوند. وای به روزی که مردم عادت کنند به جای پلوخوری بروند فلافل خوری. چون بعدا اگر برنج هم ارزان شود، ذائقه مردم برنمی‌گردد. من نگران کلیت بازارم، ناراحت این وضعم. اگر خودرو ارزان شود فروش من بالا می‌رود، تیراژ بالا می‌رود، گردش مالی بالا می‌رود. منافع مردم به منافع ما گره خورده. از بیرون این نگاه به ما وجود دارد که ما فئودالیم، غرب‌گراییم، درحالی که این نگاه درست نیست، من ۴۰ سال است که در این بازار فعالیت دارم، اگر امثال من نتوانند راهکار بدهند چه کسی می‌تواند راهکار بدهد؟
تبادل نظر