آیا بایدن برجام را رها کرده‌است؟

فردای اقتصاد: یک تحلیلگر مسایل بین‌الملل درباره تاثیر مواضع اخیر آمریکا درباره تحولات سیاسی ایران و تحریم‌های حقوق بشری همسو با اروپا بر مذاکرات آتی برجامی گفت: «بر اساس ارزیابی مقامات آمریکایی معتقدم که آنها عجله‌ای برای توافق با ایران ندارند یا اینکه آنها توافقی با ایران می‌خواهند که کمترین امتیاز را بدهند و بیشترین امتیاز را بگیرند.»
رحمان قهرمان‌پور در گفت‌وگو با ایسنا درباره رویکرد آمریکا به تحولات اخیر سیاسی در ایران و تاثیر مواضع آن بر مذاکرات برجامی احتمالی در آینده نزدیک، با اشاره به اظهارات اخیر ویلیام برنز رییس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) درباره ایران گفت: «مشخص است که مبنای اظهارات او بر اساس نهادهای امنیتی آمریکاست. اما دو نکته در سخنانش است؛ اول اینکه حکومت ایران تحت فشار است، درآمدش کم شده و مشکلات اقتصادی‌اش بیشتر شده و دوم اینکه مردم و معترضان خسته و ناراضی‌اند. اگر این دو نکته را در کنار سخنان برنز در گفت‌وگو با وال استریت ژورنال پس از سفر هیات اسراییلی به آمریکا بگذاریم که گفت ایران مانند سال 2005 قصد دستیابی به سلاح اتمی ندارد می‌توانیم به یک نتیجه مشخص برسیم و نتیجه آن است که ارزیابی دولت بایدن از وضعیت کنونی ایران و توافق هسته‌ای این است که معتقدم آمریکا عجله ای برای توافق ندارد یا باید گفت که آنها توافقی با ایران را می‌خواهند که کمترین امتیاز را بدهند و بیشترین امتیاز را بگیرند.
قهرمانپور ادامه داد: «این مسایل نشان می دهد که ممکن است آمریکا حتی بعد از انتخابات کنگره هم مذاکرات برجامی را در تعلیق نگه دارند چرا که اظهارات مقاماتشان نشان می دهد دولت آمریکا تحت فشار خاصی برای امتیاز دادن به ایران یا توافق با ایران نیست.»
این کارشناس مسایل بین الملل در پاسخ به این پرسش که ممکن است در ایران در حوزه فعالیت‌های هسته‌ای توسعه و پیشرفتی صورت گیرد که محاسبات را بر هم زند؟ گفت: سوال این است که ایران چه اقدامی می تواند انجام دهد؟ آیا در فضای قبلی که ایران می گفت سطح و میزان غنی سازی را افزایش می دهد کار ادامه می یابد یا خیر؟ به نظر می آید حساسیت کاخ سفید نسبت به تهدید افزایش سطح غنی سازی ایران کاهش یافته است. به علاوه به نظر می آید اظهاراتی که آقایان خرازی و لاریجانی درباره ظرفیت ساخت بمب ایران داشتند، در حد یک اتفاق باقی ماند و به یک روند تبدیل نشد. از این رو معتقدم فعلا ارزیابی آمریکایی ها این است که ایران اقدام شگفت‌آوری در حوزه غنی سازی انجام نمی دهد و در همان چارچوبی که در یک سال گذشته پیش رفته است، کار را ادامه می دهد.
قهرمان پور در پاسخ به اینکه با وجود مواضع اخیر کشورهای برجامی و مواضع شان درباره تحولات سیاسی ایران و تحریم های حقوق بشری، آنها به دنبال لغو مذاکرات و تعطیلی برجام نیستند؟ گفت: «خیر. برای اعتبار بایدن مهم است که مذاکرات برجامی و برجام بماند. آنها تجربه اوباما را دارند و باور دارند که تجربه و رویکرد اوباما با ایران بهتر از آن چیزی بود که در دوره ترامپ دنبال شد. ارزیابی بایدن این است که بر روی دیپلماسی بین المللی برای اعمال فشار دیپلماتیک به ایران تاکید کنند.»
این کارشناس مسایل بین الملل در پاسخ به این پرسش که تحریم های حقوق بشری آمریکا می تواند مانع مذاکرات احتمالی برجامی در آینده نزدیک باشد؟ گفت: «توافقی که ایران و آمریکا در چند سال اخیر داشتند این است که خط تحریم های حقوق بشری را از تحریم های هسته‌ای جدا کنند و تبادل زندانی‌ها و مسایل حقوق بشر جدا از موضوع هسته‌ای و تحریم های هسته ای پیش می‌رود، هر چند بی ربط به هم نیستند. در کل، ملاحظات و تحریم های حقوق بشری اخیر آمریکا و اروپا مانع جدی در برابر برجام نخواهد بود، ضمن اینکه تسهیل کننده هم نیست.»
وی درباره رفتار اروپا و آمریکا در حمایت از اعتراضات و لزوم برداشتن تحریم‌هایی که اینترنت و فضای باز اطلاعات و ارتباطات را تحت تاثیر قرار داده است در حالی که تلاش ها برای برداشته شدن تحریم دارویی به ویژه داروی برخی بیماران خاص از جمله بیماران پروانه ای تا کنون بی نتیجه بوده است، گفت: «بالاخره نظام های دموکراتیک همیشه تحت فشار افکار عمومی هستند و از طرفی مساله قدرت و منافع شان وجود دارد و این منحصر به اروپا هم نیست، در رفتار و سیاست روسیه و چین و کشورهای دیگر هم این پارادوکس و استاندارد دو گانه را می بینید. جایی که منافعشان ایجاب کند وارد می شوند و جایی که ضرورت نباشد، وارد نمی‌شوند. اینکه چرا کشورهای اروپایی این طور رفتار می کنند اما در بین کشورهای روسیه و چین و غیره این رفتار را نمی بینیم برای این است که در این کشورها یک متغیر اضافه‌تری وجود دارد و آن مساله افکار عمومی است. اساسا دولتمردان این کشورها به چیزی که برای افکار عمومی مهم می‌شود، سریع باید واکنش نشان دهند. تا زمانی که مسایل حقوق بشری در افکار عمومی مهم نیست اهمیتی نمی دهند اما وقتی مردم به خیابان می آیند، سعی می کنند برای انتخابات هم شده کاری انجام دهند و این همان پارادوکس قدیمی "افکار عمومی" است که سیاستمداران تا چه اندازه باید تابع افکار عمومی باشند؟»
قهرمان پور تصریح کرد: یکی از ضعف های ما این بوده که در جامعه غربی پایگاه آنچنانی نداریم و افرادی نداریم که با نهادهای مدنی آنجا صحبت کنند که تحریم چه بلایی بر سر مردم و بیماران آورده است و به لحاظ انسانی و اخلاقی چه صدماتی وارد کرده است اما در مساله فلسطین در اروپا و انگلیس جامعه مدنی فعال بوده و روشنفکران فلسطینی رفت و آمد داشتند و فعال بودند. کسانی مثل ادوارد سعید و محمود درویش بودند که فعال بودند اما در دهه های گذشته ما از این نوع پتاسیل استفاده نکردیم. در نتیجه برداشت آنها عموما تابع فضای رسانه ای بوده است. در رسانه هم فرمان دست آنهاست، هرچه قدر هم سرمایه گذاری کنید یک صدا در انبوه بلندگوهای آنهاست.
وی تاکید کرد: «حساسیت این سیاست گذاران نسبت به افکار عمومی و رای که باید از مردم بگیرند و دیگری ضعف ما در جامعه مدنی این کشورها و نداشتن ارتباط است که در نهایت باعث می شود ذهنیت آنها متاثر از جریان رسانه ای اصلی غربی و آمریکایی باشد. مثل آنچه در جریان اوکراین و تصویر سازی از چین می‌بینید که رسانه هایشان چه می کنند؛ دقیقا همین کار را درباره ایران انجام می دهند.»