فردای اقتصاد: زنان بازنشسته، چرخ دستی‌های خرید خود را به یک بازار روباز در رم بردند تا پاستای تازه بخرند. آنها از اینکه چگونه قیمت‌های ماکارونی، پرتقال، دستمال سفره، قبوض آب و برق و ... اینچنین افزایش یافته‌است، به شدت غمگین بودند.
سیمونتا بلاردی، ۶۹ ساله، که خود را چپ‌گرا توصیف می‌کند، می‌گوید: «قیمت‌های همه چیز، افزایش یافته و تورم پس‌انداز مرا از بین برده‌است.» او گفت که طرفدار روسیه نیست، اما زمان برای پایان دادن به حمایت نظامی از اوکراین و تغییر به مذاکرات دیپلماتیک فرا رسیده‌است. او اضافه کرد که افراد بیشتری می‌شناسد که به کمک اقتصادی نیاز دارند و صبر خود را نیز از دست داده‌اند. او در مورد اوکراین گفت: «آنها تنها چیزی که می‌خواهند اسلحه، اسلحه، اسلحه است. من از آنها خسته شده‌ام.»
این احساس بی حوصلگی و خشم غیرمنتظره، نسبت به تورم ناشی از جنگ اوکراین است که از خریداران در میدان‌های رم فراتر می‌رود و می‌توان این احساس را در میان اعتراضات هفتگی در آلمان یا در صفوف اعتصاب‌کنندگان فرانسوی یافت. این چالش بزرگ، رهبران اروپا را عصبی کرده‌است.
در حالی که رکود اقتصادی بریتانیا به دلیل بسته مالیاتی بدون داشتن پشتوانه مالی ایجاد شد، استعفای روز پنجشنبه لیز تراس، نخست‌وزیر بریتانیا، بی‌تردید شفاف‌ترین سیگنال را ارسال کرد: خطر سیاسی در انتظار سیاستمدارانی است که بدون توجه به علت، نتوانسته‌اند، به معضل تورم و کاهش استانداردهای زندگی بپردازند.
وضعیت در قاره اروپا حتی وخیم‌تر است. نرخ تورم سالانه در اتحادیه اروپا اکنون به بالاترین حد خود در چند دهه گذشته رسیده است؛ ۱۰.۹ درصد در سپتامبر. این عدد سال گذشته ۳.۶ درصد بود.
این وضعیت حتی بدتر از ایالات متحده یا بریتانیا است و دلیل آن عمدتا ویژگی‌های منحصر به فرد اتحادیه اروپا و البته تلاش برای مجازات ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه است، کشوری که اروپایی‌ها سال‌ها بود که به خرید گاز ارزان از آن عادت کرده بودند.
با نزدیک شدن به فصل زمستان، تحریم گاز روسیه توسط اروپایی‌ها، مردمان این قاره را دچار مشکل شدید کرده، استانداردهای زندگی را کاهش داده و اتحاد برای ایستادگی در برابر ولادیمیر پوتین را متزلزل کرده‌است. ماریو دراگی، نخست وزیر ایتالیا و معمار اتحاد اروپا در برابر روسیه، پیشتر هشدار داده بود که اگر اروپا نتواند به توافقی برای محدود کردن قیمت واردات گاز جایگزین دست یابد، چنین اتفاقاتی در پیش خواهد بود. او در سخنرانی ماه سپتامبر در سازمان ملل گفت که هزینه‌های فزاینده انرژی مساله‌ای است که «رشد اقتصادی را به خطر می‌اندازد، قدرت خرید خانواده‌ها را محدود می‌کند و به قابلیت‌های تولیدی کسب‌وکارها آسیب می‌زند». او افزود: «این می‌تواند تعهد کشورهای ما در قبال اوکراین را از بین ببرد.»
به نظر می‌رسد که لحظه‌ای که دراگی از آن سخن می‌گفت با افزایش اعتصاب‌ها و اعتراض‌ها بر سر افزایش هزینه‌های زندگی فرا رسیده و دوره‌ای از ناآرامی‌های اجتماعی و کارگری در راه است که دست‌کم از دهه ۱۹۷۰ سابقه نداشته است. کورت وندال، محقق ارشد اتحادیه کارگری اروپا، گفت: «ما این را پس از جنگ جهانی اول، جنگ جهانی دوم و همچنین در دهه ۷۰ دیده‌ایم. شروع اعتصاب‌ها که همراه با افزایش تورم آغاز می‌شدند.»
در ایتالیا فشار بر همه وجود دارد. اتحادیه‌های کارگری از دولت می‌خواهند که برای کمک به شرکت‌هایی مانند سفال‌سازان، که نیاز به برق‌رسانی به کوره‌های خود دارند و همچنین کشاورزانی که بابت هزینه کودهای شیمیایی که با گاز یا پتاسیم از روسیه وارد می‌شود، یارانه بیشتری اختصاص دهند. این هفته، جوزپه کونته، نخست وزیر سابق ایتالیا، که خود را به عنوان قهرمان پوپولیست فقرای جنوب ایتالیا معرفی کرده است، اعلام کرد که به تظاهرات بزرگ ۵ نوامبر که خواستار پایان جنگ اوکراین و پایان دادن به ارسال تسلیحات به این کشور است، خواهد پیوست. منتقدان می‌گویند که او از تسلیم اوکراین حمایت می کند.
مانند دیگر کشورهای اروپایی، جورجیا ملونی، نخست‌وزیر راستگرای آینده ایتالیا باید با چگونگی مهار تورم بدون افزایش بیش از پیش کسری بودجه دولت مواجه شود. دراگی، رئیس سابق بانک مرکزی اروپا، چنین استدلال می‌کند که کسری بودجه، بیشتر بازارهای بین‌المللی را به وحشت می‌اندازد، نرخ بهره را افزایش می‌دهد و به ایتالیایی‌ها آسیب می‌زند. اما کشورهای حوزه بالتیک که بیشترین ضربه اقتصادی را از جنگ اوکراین متحمل شده‌اند، نشان داده‌اند که مخالفت با پوتین همچنان اولویت آنهاست.
استونی که ماه گذشته نرخ تورم ۲۴ درصدی را به ثبت رساند - که بالاترین نرخ تورم در اروپا است-تسلیم جنگ اوکراین نشده‌است. لیتوانی و لتونی هم تورمی در حدود ۲۲ درصد دارند. اما از دست دادن قدرت خرید بدون عواقب سیاسی نیست. حمایت از حزب ملی گرای راست افراطی استونی تنها شش ماه قبل از انتخابات پارلمانی افزایش یافته است، اگرچه این حزب با پوتین همراهی نکرده و از ارسال سلاح به اوکراین حمایت می‌کند. در جمهوری چک، کشوری که تورم آن در ماه گذشته به ۱۷.۸ درصد رسید، گروه‌های اقلیت برای تظاهرات به خیابان‌ها ریختند اما دولت پراگ که طرفدار اروپاست همچنان قوی به نظر می‌رسد.
اما در مجارستان که به دلیل افزایش قیمت انرژی، با تورم بیش از ۲۰ درصدی مواجه شده است، ویکتور اوربان، نخست وزیر این کشور که یک اروپا گریز است، سیاست خود در محکوم کردن تحریم‌ها علیه روسیه را تشدید کرده و با شرکت «گازپروم» برای تامین گاز مجارستان قرارداد امضا کرده‌است.
به سهم خود، بریتانیا قویاً از اوکراین حمایت کرده است، اما زمانی که دولت لیز تراس زیر بار سیاست‌های اقتصادی بی پروای خود منفجر شد، مباحثی در مورد اینکه آیا باید هزینه‌های نظامی را کاهش داد مطرح شده‌است. این بحث درست در زمانی مطرح می‌شود که اوکراین بیش از همیشه به دنبال تسلیحات اروپاست.
در آلمان، بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا، دولت تلاش می‌کند راه خروج از بحران را تا آنجا که می‌تواند با هزینه کمتر طی کند. اما حتی در آنجا نیز مشخص نیست که وضعیت چگونه خواهد بود و آیا مردم احساس رضایت خواهند کرد یا نه؟ در آلمان هم بحث‌های گسترده‌ای بر سر کمک به اوکراین مطرح شده‌است. بسیاری مدافع همکاری با روسیه هستند و بسیاری دیگر به دنبال منزوی کردن مسکو. امروز، ۶۷ درصد از آلمان‌ها نگران افزایش هزینه‌های زندگی هستند که ۱۶ درصد بیشتر از سال گذشته است. با وجود بسته‌های کمکی دولت، این نگرانی اصلی آلمان است.
در ایالت‌های شرقی که از فقیرترین و محافظه‌کارترین ایالت‌های آلمان به شمار می‌روند، ده‌ها هزار معترض هر هفته به خیابان‌ها می‌آیند و انتقاد خود از افزایش قیمت‌ها را به حمایت برلین از اوکراین در جنگ با روسیه مرتبط می‌کنند. چپ‌ها شروع به سازماندهی تظاهراتی کرده‌اند که بازتاب‌دهنده نارضایتی راست‌ها است. در لایپزیگ، شهری که حدود هزار و ۳۰۰ تظاهرکننده در مرکز شهر جمع شده بودند، تابلوهایی دیده می‌شد که روی آن نوشته شده‌بود: «اول کشور ما!» دانیل اشمال، جوان ۲۳ ساله ای که اخیراً تجارت صادرات و واردات خود را تعطیل کرده و شروع به رانندگی برای تاکسی‌های اینترنتی کرده‌است، می‌گوید: «استرس اقتصادی در همه جا قابل مشاهده است. شما شاهد تعطیلی کسب‌وکارها و کارخانه‌های بسیار بیشتری خواهید بود.» مقامات آلمانی گفته‌اند که بسته کمک ۲۰۰ میلیارد یورویی برای کاهش هزینه‌ها اختصاص خواهند داد؛ موضوعی که تا حدی نگرانی‌های مردم را کاهش داده‌است.
در فرانسه اما با استناد به نظرسنجی‌ها، اعتصاب‌ها و تظاهرات شدت خواهد یافت زیرا ترس از کاهش استانداردهای زندگی به نگرانی‌های اکثریت تبدیل شده‌است. یک مطالعه پیش‌بینی می‌کند که تورم به دلیل افزایش شدید قیمت انرژی، ۷۳ میلیارد دلار از تولید ناخالص داخلی را کاهش می‌دهد و قدرت خرید فرانسه را ۱.۴ درصد در سال آینده کاهش می‌یابد و تأثیر آن عمدتاً در خانواده‌های فقیرتر احساس می‌شود. اریک هیر، یکی از نویسندگان این مطالعه، و اقتصاددان موسسه رصد اقتصادی فرانسه مستقر در پاریس، گفت: «بحران انرژی بسیار ناعادلانه است.» روز سه‌شنبه، اتحادیه‌های اصلی فرانسه تظاهرات بزرگی را در پاریس هدایت کردند. ده‌ها هزار نفر برای افزایش دستمزد راهپیمایی کردند، و نظرسنجی هفته گذشته توسط موسسه نظرسنجی IFOP نشان داد که حمایت از اوکراین در جنگ با روسیه از ماه مه حدود ۵ درصد کاهش یافته است.
در ماه اوت، امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه، به نشان همبستگی با اوکراین، از مردم خواست تا سختی‌های اقتصادی را تحمل کنند او خواستار کاهش ۱۴ درصدی مصرف انرژی شد. مکرون گفت، این وظیفه فرانسه بود که «بهای آزادی و ارزش‌های ما را بپردازد». آدرین بروشه، یکی از نویسندگان تحقیقی که نشان می‌دهد تنها یک سوم فرانسوی‌ها اکنون موافق تحمل هزینه‌های ناشی از جنگ اوکراین هستند. او در همین زمینه گفت: در حالی که هنوز مخالفت عمومی با روسیه وجود دارد، افکار عمومی در مورد موضوع فدا کردن قدرت خرید برای حمایت از اوکراین به شدت دو قطبی شده‌است.
در ایتالیا، خانم ملونی مجبور است به افراد مردد اطمینان دهد که با وجود داشتن ماتئو سالوینی و سیلیو برلوسکونی در ائتلاف خود که با پوتین روابط خوبی دارند، موضع سخت ماریو دراگی را در برابر روسیه حفظ خواهد کرد. ویدئویی خصوصی در هفته گذشته از سیلیو برلوسکونی منتشر شد که در آن ولودیمیر زلنسکی، رییس‌جمهور اوکراین را متهم می‌کند روسیه را وادار به حمله به اوکراین کرده‌است. لورنزو کودوگنو، مدیر کل سابق خزانه داری ایتالیا که یک شرکت مشاوره‌ای را اداره می‌کند و از نزدیک سیاست‌های ایتالیا را دنبال می کند، بر این باور است که جورجیو ملونی، حمایت قوی خود از اوکراین را حفظ خواهد کرد، اما احتمالا از اروپا برای کمک به کاهش مالیات بر اقلام اصلی غذایی با هدف کمک به ایتالیایی‌های کم درآمد خواهد خواست. کودوگنو تاکید می‌کند: «شما باید نوعی توافق در سطح اروپا پیدا کنید.»
در یکی از بازارهای شهر رم، همه حاضر نبودند تعهد خود را به اوکراین با وجود تحمیل هزینه‌های سنگین کنار بگذارند. آنا آندولفی، ۷۷ ساله، که مقداری نان و شیرینی را در سبد خود گذاشته بود گفت که متوجه شده که بسیاری از دوستانش، حتی آنهایی که وضع مالی بهتری از او دارند، صبر و طاقت خود را به دلیل افزایش قیمت‌های غذا و انرژی از دست داده‌اند. با این وجود آندولفی با یادآوری کمک یه دختر جوان اوکراینی به او زمانی که به شهر لویو در اوکراین سفر کرده بود گفت: «برای من اهمیتی ندارد که قیمت‌ها چقدر افزایش می‌یابد. اگر لازم باشد دستگاه‌ها را خاموش می‌کنم و دو تا لباس اسکی می‌پوشم تا بتوانیم به حمایت از اوکراین ادامه دهیم.»
تبادل نظر