صنعت نفت کشور: از کجا به کجا؟

تنها چند دهه پیش در بازار انرژی جهان میدان‌داری می‌کردیم و امروز با سهمی کمتر از ۳درصد از صادرات اوپک، نقش و نفوذ خود را در این بازار از دست داده‌ایم.

درباره درآمد پایه همگانی

مصائب اقتصاد بدون تجارت

حسین سلاح‌ورزی/نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران

معمای چرخش امارات به سمت ایران

اشتغال و بیکاری زنان در استان­‌های محروم ایران

در تمامی استان‌های محروم کشور (به جز استان سیستان‌وبلوچستان) نرخ بیکاری زنان جوان بسیار بالاتر از میانگین کشوری است.

ایران نیازمند سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی است

غیبت دولت در بازار بدهی؟

کاهش اندازه بازار اوراق بدهی دولتی در یک سال اخیر می‌تواند دو معنای متفاوت داشته باشد.

آیا برجام شکست خورده است؟

شش دلیل وجود دارد برای آنکه امیدوار باشیم توافق به پس از انتخابات ۱۰ آبان اسرائیل و ۱۷ آبان آمریکا موکول شده است.

روابط اقتصادی ایران و عراق در پسابرجام

آیا برجام بسته نجات اقتصادی است؟

پرسشی که از سال ۱۳۹۲ تا امروز در افکار عمومی وجود دارد و اکنون با نزدیک شدن به خط پایان مذاکرات احیای برجام، بار دیگر پررنگ‌تر شده، ‌این است که آیا «توافق هسته‌ای یک بسته نجات اقتصادی است؟»

پیش‌بینی‌ناپذیری تورم در ایران

اگر به بلندمدتِ اقتصاد ایران نگاهی بیاندازیم، بی‌شک یک سوال جلودار خیل سوالات غریبِ دیگر می‌تازد و آن اینکه سیاست‌گذار در عوضِ چه چیزی هزینه تورم‌های بالا را در چند دهه اخیر پذیرفته است؟ 

فقر اینترنت 

ادامه سیاست‌هایی که تلاش دارند تا دسترسی به اینترنت را محدود کنند، به معنای افزایش کودکان زباله‌گرد و افزایش شکاف طبقاتی است. این سیاست‌ها هم امروز و هم فردای این جامعه را قربانی خواهد کرد.

تفسیر دوگانه ایران و آمریکا از توافق سازنده

ایران و آمریکا تفسیری دوگانه درباره مذاکرات هسته‌ای دارند. مقامات و کارگزاران ایرانی، تمامی تلاش خود را برای به انجام رساندن مذاکرات سازنده به انجام رسانده تا زمینه برای اعاده همکاری‌های متقابل با گروه کشورهای ۱+۴ در چارچوب مذاکرات وین و دیپلماسی هسته‌ای را فراهم آورد.

بازی تکراری صدر

چشم‌انداز مناسبات ایران و عربستان

حدوداً سه ده قبل، یکی از سفرای جمهوری اسلامی ایران در منطقه خلیج فارس، ایران و عربستان سعودی را دو بال جهان اسلام نامیده بود.

سیاست جدید ریاض در قبال برجام

عربستان سعودی به‌عنوان یکی از بازیگران اصلی منطقه‌ همواره نگاه بدبینانه‌ای به برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران داشته است. معمای امنیتی در خاورمیانه و نظام ادراکی نخبگان سیاسی سعودی نسبت به برنامه هسته‌ای، موجب شده است که مقامات ریاض همواره رویکرد انتقادی به برنامه هسته‌ای تهران داشته باشند و آن را برنامه‌ای با اهداف تسلیحاتی و نظامی معرفی کنند.

مذاکرات احیای برجام در مرحله‌ای حساس

با اعلام نماینده سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ۸ اوت گذشته مبنی بر اینکه در پی مذاکرات دوحه و وین بین ایران و آمریکا اقدام به تهیه یک "متن نهایی" کرده و در اختیار اعضای برجام و نیز آمریکا قرار داده است، مشخص شد که مذاکراتی که در آوریل سال ۲۰۲۱ شروع و بعد از حدود ۵ ماه تعلیق، مجددا در دسامبر از سرگرفته شد، حقیقتا وارد مرحله پایانی خود شده است. با این حال، از ابتدا مشخص بود که این مرحله پایانی همچنان می‌توانست و می‌تواند باز هم چند هفته‌ای به درازا بکشد. طبعا طرفین می‌بایست به این "متن نهایی" واکنش نشان می‌دادند. ارائه واکنش از سوی ایران یک هفته به طول انجامید. اگر چه پاسخ ایران انتشار نیافته، اما از شواهد و قرائن بر می‌آید که ایران "متن نهایی" را به‌عنوان متن واقعا نهایی نپذیرفت و اصلاحاتی را در آن وارد کرد. ظاهرا این اصلاحات عمدتا در مورد تحریم‌ها، از جمله زمان‌بندی لغو یا تعلیق تحریم‌ها و نیز تضمین‌ها بوده است. برخی منابع غربی و روسی گفته‌اند که مسئله پادمان و مسئله حذف نام سپاه از لیست سازمان‌های تروریستی در این پاسخ ایران قرار نداشته است.

آمریکا و متوازن‌سازی انتظارات برجامی

تاوان بانک مرکزی غیرمستقل

چهل سال است که تورم در ایران دو رقمی است که در دو مورد سال‌های ۷۴ و ۹۱ به بالای ۴۰ درصد رسید، اما در حال حاضر سه سال است که تورم بالای ۴۰درصد نهادینه شده و هم‌اکنون به بیش از ۵۰درصد رسیده است. این در حالی است که سال‌هاست دولت‌ها می‌خواهند نظام بانکی را اصلاح کنند، سال‌هاست نرخ سود منفی داریم، سال‌هاست تسهیلات تکلیفی داریم، سال‌هاست سرکوب مالی داریم و همچنین سال‌هاست پرش نرخ ارز را تجربه می‌کنیم.

الزامات سیاست مالی در پساتوافق

نظام مالی برای موثر بودن در جهت نقش‌آفرینی کلیدی به‌عنوان بستر، واسطه و سکو در جهت جذب و هدایت منابع مالی مازاد در یک اقتصاد، به سمت حوزه‌های محتاج به منابع مالی با بالاترین توان ایجاد ارزش‌افزوده، باید کارا (Efficient)، منضبط (Disciplined)، شفاف (Transparent) و قانون‌مند (Regulated) طراحی و عمل کند.

فرصت‌های گازی ایران در پسابرجام

حمله روسیه به اوکراین دوره طولانی و طلایی همکاری نفت و گاز بین روسیه و اروپا را به سرعت به سمت زمان پایانی خود می‌برد. همکاری راهبردی که حتی در زمان جنگ سرد بین غرب و شرق ادامه داشت و به‌عنوان نمونه بارزی از همکاری‌های اقتصادی بین دو طرف رقیب و حتی متخاصم جلوه داشت. برای تحلیل این اتفاق و اثر آن بر گاز ایران به چند نکته زیر اشاره می‌شود:

جبران جاماندگی از مسابقه جهانی 

اینک که در آستانه توافق برجامی قرار گرفته‌ایم و می‌رود تا به حول و قوه الهی، دوره‌ای جدید را پس از گذراندن بیش از چهل سال تحریم و جنگ اقتصادی آمریکا علیه کشورمان آغاز کنیم، لازم دانستم تا مروری بر این دوران سخت داشته تا با درس گرفتن از تاریخ، فصلی جدید از روابط بین‌المللی کشور را آغاز کرده و کشور را در ریل صحیح حرکت به سوی پیشرفت و ترقی قرار دهیم. این نکته را نیز در نظر بگیریم که باید نسبت به جبران دهه‌های عقب‌ماندگی از کاروان در حال حرکت اقتصاد جهانی اقدام کنیم و با کاربرد دیپلماسی مثبت و سازنده به‌عنوان پشتوانه آن، گام برداریم.

نصیب بورس از احیای برجام

پس از گذشت ماه‌های متمادی از مذاکرات احیای برجام به نظر می‌رسد به ایستگاه پایانی نزدیک شده‌ایم؛ هرچند هنوز نمی‌توان به صورت قطعی نظر دارد ولی به احتمال زیاد، توافق بیش از هر زمان دیگری در دسترس است و با احیای برجام فصل جدیدی از تحولات اقتصادی پیش‌ روی اقتصاد کشور و بازارهای مختلف آن قرار دارد. در این بین بازار سرمایه که یک دوره افت شدید قیمت و رکود ۲۴ ماهه را تجربه کرده است، با خوش‌بینی بیشتر منتظر این رویداد است. به‌صورت سنتی وقتی که روابط مالی و تجاری بین‌المللی تسهیل و توسعه می‌یابد، برخی از صنایع بورسی تحرک قیمتی مثبتی پیدا می‌کنند در کنار این صنایع، هرچند برخی صنایع دیگر به دلیل کاهش احتمالی نرخ ارز و کاهش درآمد صادراتی ممکن است تأثیرپذیری منفی داشته باشند، اما حداقل چهار دلیل وجود دارد که می‌تواند تأثیرات مثبت برجام را نصیب این صنایع هم کرده و حتی مجموع تأثیرات را به سمت مثبت متمایل کند.

سیاستگذاری پسابرجام در سه گام

اکنون که شواهدی از احیای توافق برجام بین ایران و کشورهای ۱+۵ نمایان شده است، سیاستگذاری اقتصادی معطوف به آینده می‌تواند دورنمای متفاوتی داشته باشد. در چهار سال گذشته، سیاستگذار اقتصادی مجبور بود اوضاع را به‌نحوی مدیریت کند که وضع آشفته، بدتر نشود. افول سرمایه‌گذاری، اشتغال، تولید، درآمد و قدرت خرید مردم، به علاوه بی‌ثباتی‌های شدید قیمتی و مالی و عدم ‌تعادل‌های بودجه‌ای و سرکوب دستمزد و بهره وجود داشت و سیاستگذار سرگرم مدیریت این اوضاع ناگوار بود.